Jesteś w: Wesele

Wesele

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Geneza „Wesela”


„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego oparte jest na autentycznym wydarzeniu, jakim był ślub krakowskiego poety Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną. Huczne wesele w rodzinnych dla panny młodej Bronowicach odbyło się 20 listopada 1900 roku (ślub natomiast miał miejsce w krakowskim Kościele Mariackim). Uroczystości weselne zorganizowano w dworku pochodzącego z Krakowa, lecz od dekady mieszkającego w Bronowicach Włodzimierza Tetmajera, który ponadto był szwagrem Jadwigi (poślubił jej siostrę – Hannę).

Miejsce to dziś znane jest mieszkańcom Małopolski jako „Rydlówka” gdyż znani z „Wesela” państwo młodzi odkupili je od Tetmajera, by zamieszkać tam wraz z dziećmi. Jednym z najważniejszych gości omawianego wesela był Stanisław Wyspiański, który na ślubie pełnił zaszczytną rolę świadka.

Ślub Rydla był wielkim wydarzeniem kulturalnym dla ówczesnej kultury, zwłaszcza galicyjskiej, dlatego zachowało się z niego wiele przekazów. W każdym niemal z nich przeczytamy, że Wyspiański nie bawił się jednak z biesiadnikami, lecz oddawał się obserwacjom i zapiskom. Od początku bowiem wybierał się na wesele z zamiarem wykorzystania go jako kanwy do swojego dramatu. W jednej z relacji autorstwa Tadeusza Boya-Żeleńskiego czytamy o zachowaniu Wyspiańskiego: „Pamiętam go jak dziś, jak szczelnie zapięty w swój czarny tużurek stał całą noc oparty o futrynę drzwi, patrząc swoimi stalowymi, niesamowitymi oczyma. Obok wrzało weselisko, huczały tańce, a tu do tej izby raz po raz wchodziło po parę osób, raz po raz dolatywał jego uszu strzęp rozmowy. I tam ujrzał i usłyszał swoją sztukę”. Również małżonka Wyspiańskiego – Teofila – nasłuchiwała wszelkich rozmów i pilnie obserwowała gości, by później podzielić się swoimi spostrzeżeniami z mężem.

„Wesele” – czas i miejsce akcji


Zarówno czas jak i miejsce akcji „Wesela” są bardzo ściśle określone, ponieważ dzieło zostało zainspirowane autentycznym wydarzeniem. Ślub Lucjana Rydla odbył się 20 listopada 1900 roku. Czytelnicy „Wesela” są świadkami nocy oczepin, czyli możemy przyjąć, iż akcja dramatu rozgrywa się już po północy 21 listopada.

Miejscem akcji jest dwór Włodzimierza Tetmajera w podkrakowskich Bronowicach, gdzie odbyło się pamiętne wesele. Ściślej rzecz ujmując, dramat rozgrywa się w świetlicy, czyli największej izbie, gdzie bawią się goście. Wyspiański bardzo dokładnie opisał wystrój pomieszczenia w didaskaliach. Na ścianach i meblach izby znajdują się przedmioty o rodowodzie szlachecko-patriotycznym oraz elementy galicyjskiego folkloru.

„Wesele” – interpretacja tytułu


Tytuł dramatu odnosi się do autentycznego wydarzenia, czyli zaślubin poety Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołaczykówną 20 listopada 1900 roku. Wydarzenie to miało miejsce w krakowskim Kościele Mariackim, a następujące po nim trzydniowe wesele odbyło się w położonej niedaleko wsi Bronowice. Jako bliski przyjaciel Rydla, Stanisław Wyspiański pełnił podczas ślubu dystyngowaną rolę świadka.

Ku zdziwieniu gości zaproszonych na wesele młodego poety i jego pochodzącej ze wsi wybranki, Wyspiański zamiast bawić się razem z nimi przyglądał się wszystkiemu nieco z boku, notorycznie zapisując notatnik. Jak się później okazało, wesele Rydlów posłużyło za kanwę do powstania jednego z najważniejszych polskich dramatów.

Tytuł odnosi się bezpośrednio do akcji i konstrukcji utworu. Cała akcja „Wesela” odbywa się podczas nocy oczepin. Wyspiański oddał w dramacie dynamiczną atmosferę charakterystyczną dla polskiego wesela. Co więcej, w utworze napotkamy na wiele elementów folklorystycznych, przez które wydarzenie to nabiera jeszcze większe znaczenie. W zniewolonej Polsce, wiejskie wesele było bowiem przejawem polskości, elementem tożsamości narodowej, która niepielęgnowana mogłaby zaniknąć.

Tytuł można odczytywać także metaforycznie, ponieważ wesele jest zwiastunem czegoś nowego, nowej drogi życia. Zazwyczaj wydarzenie to kojarzy nam się z nadzieją na lepszą przyszłość. Taka właśnie nadzieja pojawiła się dla Polski wraz z proroctwem Wernyhory.

Stylizacja językowa w „Weselu”


Stanisław Wyspiański nie był etnologiem czy antropologiem, dlatego nie zamierzał odwzorowywać języka wsi galicyjskiej w stosunku 1:1. Zamiast tego zależało mu na nadaniu wypowiedziom mieszkańcom Bronowic w „Weselu” zauważalnej stylizacji na gwarę, by były one zrozumiałe dla statystycznego widza. Wyspiański w tym celu wykorzystał tendencję mieszkańców podkrakowskich wsi do wymawiania „c”, „s”, „d”, „z” zamiast „cz”, „sz”, „dż”, „rz” itp. Ponadto stylizując tekst na gwarę małopolską Wyspiański zastąpił samogłoski nosowe: „ą”, „ę” zbitkami „om”, „em” czy prostym „e”.

Widać to najlepiej w wypowiedzi Jaśka: „Do zeniacki pirsy leń, / a wpół chyci, zwyobraco”. Kolejną cechą gwary bohaterów „Wesela” jest wymianie „o” zamiast „a”, co na co dzień przypisujemy gwarze góralskiej. Przykładem tego zabiegu może być Kilimina: „(…) ino roz sie przetańcuje”.

Poza stylizowaniem mowy bohaterów o wiejskim rodowodzie, Wyspiański wkłada w ich usta wyrazy charakterystyczne dla małopolskiej gwary, takie jak: „byśwa”, „kajsi”, „ino”, „wprzódy”.

„Plotka o weselu” Tadeusza Boya-Żeleńskiego


Ślub Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną był znaczącym wydarzeniem w kulturowym kalendarzu Krakowa z 1900 roku. Poza gośćmi, których pierwowzory Wyspiański wykorzystał do budowy swojego dramatu, na wesele zaproszeni zostali także inni, nie mniej znani i szanowani przedstawiciele świata sztuki i nauki. Możemy do nich zaliczyć Tadeusza Boya-Żeleńskiego, który ponad dwadzieścia lat po pamiętnym ślubie Rydla opublikował esej zatytułowany „Plotka o weselu”. Wybitny krytyk literacki odświeża w nim głównie czytelnikom sylwetki pierwowzorów osób dramatu Wyspiańskiego, zdradza ich dalsze losy, a także odsłania kulisy powstawania „Wesela”.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 - 



Wesele - streszczenie

Akt I

W wiejskiej chacie, przepełnionej polskim folklorem, widzimy świetnie bawiących się gości weselnych. Na zewnątrz panuje chłód, ponieważ akcja rozgrywa się w listopadzie. Mamy rok 1900. W pierwszej scenie utworu widzimy bogatego chłopa nazwiskiem Czepiec, bardzo inteligentnego i oczytanego człowieka, który ... wiecej



„Wesele” – plan wydarzeń

1. Nakreślenie czasu i miejsca akcji
2. Rozmowa Czepca z Dziennikarzem. Czepiec wykazuje się wiedzą o polityce i wydarzeniach na świecie.
3. Dziennikarz flirtuje z Zosią
4. Haneczka i Zosia upraszają Radczynię o pozwolenie na tańce z parobkami.
5. Radczyni dystansuje się od Kliminy.

6. Taniec Zosi ... wiecej



Wesele - bohaterowie

Pierwowzory postaci dramatu w „Weselu”
Pan Młody – charakterystyka
Wzorowany na Lucjanie Rydlu bohater „Wesela” przypomina bardziej swoją karykaturę. Jego jedyną rolą w dramacie wydaje się być ukazanie pustki postawy chłopomańskiej. Postać ta ma wiele komicznych atrybutów, wśród których prym wiedzie gadulstw... wiecej



Symbole w „Weselu”

Symbolika „Wesela” jest bardzo bogata. Symbole w utworze można podzielić na trzy główne grupy. Pierwszą z nich stanowią rekwizyty i elementy scenografii. Pierwszym z nich jest sama chata, w której odbywa się tytułowe wesele. Symbolizuje ona całą Polskę, pełniąc podobną rolę do Soplicowa w „Panu Tadeuszu” ... wiecej



Charakterystyka chłopów i inteligencji w „Weselu”

Charakterystyka inteligencji w „Weselu”
Tym, co od pierwszego dialogu charakteryzuje inteligencję w utworze jest poczucie wyższości nad chłopami. Wielu z nich nie ukrywa, że nie bawią się najlepiej na weselu i są w Bronowicach jedynie z obowiązku. Niektórzy z nich ulegli modzie tak zwanej chłopomanii, lecz pozostali czuli s... wiecej



Motyw wsi w „Weselu”

Wieś odgrywa istotną rolę w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego. Nie stanowi ona jedynie tła dla akcji dramatu, ale pod pewnym względem jest jego bohaterem. Bronowice, jako symbol, reprezentują nie tylko koloryt i polską tradycję, ale przede wszystkim niezłomny charakter, miłość do ojczyzny oraz jedyną drogę do odzyskania wolnoś... wiecej



Chocholi taniec w „Weselu” – symbolika

Końcowa scena „Wesela”, czyli tak zwany chocholi taniec jest najbardziej wymowną puentą utworu, na jaką Wyspiański mógł się zdecydować. Dramat, w którym wraz z rozwojem akcji narastało napięcie i nadzieja na szczęśliwe zakończenie – odzyskanie wolności przez Polskę – kończy się w pesymistyczny i nie da... wiecej



Problematyka „Wesela”

Problematyka polityczno-społeczna „Wesela”
„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego jest dramatem poruszającym wiele zagadnień uniwersalnych, ale także i tych charakterystycznych dla danego momentu historycznego, w jakim znajdował się polski lud. Utwór koncentruje się głównie wokół tematów polityczno-społecznych, stanowi�... wiecej



„Wesele” jako dramat...

„Wesele” jako dramat narodowy
Dramat narodowy z założenia poświęcony jest tematyce narodowo-wyzwoleńczej lub diagnozie stanu społeczeństwa. Elementy te pojawiają się we wszystkich aktach „Wesela”, jednak przyjęło się uważać akt trzeci jako zdominowany przez dramat tego typu.

Właśnie w akcie trzecim ... wiecej



Motyw tańca w „Weselu” Wyspiańskiego

Taniec, a zwłaszcza ten weselny, kojarzy się zazwyczaj z celebracją szczęścia, dobrą zabawą i brataniem się. Pozornie jest tak również w „Weselu” Wyspiańskiego. Widzimy przecież wirujące pary w rytm wiejskiej, żwawej muzyki. Nie są to zwykłe pary, ponieważ najczęściej jedna osoba pochodzi ze wsi, a druga z miasta.... wiecej



Charakterystyka fantastycznych osób dramatu

Widmo ukazuje się Marysi. Scena ta jest wyraźnym nawiązaniem do ballady „Romantyczność” Adama Mickiewicza. W „Weselu” jest to duch malarza Ludwika de Laveaux, który nawiedza swoją dawną narzeczoną, obecnie już poślubioną z Wojtkiem. Inaczej niż w utworze narodowego wieszcza, widok ducha dawnego ukochanego po... wiecej



Poglądy Nosa jako typowego dekadenta i stosunek do niego innych bohaterów

Nos nie odgrywa ważnej roli dla akcji „Wesela”. Ciężko nawet go dostrzec wśród gości. Bohater pojawia się tylko na chwilę. Reprezentuje on jednak sobą popularną postawę, która była bardzo groźna dla społeczeństwa polskiego, które marzyło o odzyskaniu niepodległości.

W trzeciej scenie drugiego aktu w... wiecej



Polska i Polacy w „Weselu”

Polska w „Weselu” jest wszechobecna. Zdaniem wielu badaczy bronowicka chata symbolizowała właśnie ojczyznę. Znaleźli się w niej bowiem reprezentanci najważniejszych grup społecznych, swoisty przekrój społeczeństwa polskiego. Idąc za tym tropem warto zwrócić uwagę na słowa Stańczyka: „Domek mały, chata skąpa:... wiecej