Jesteś w: Mendel Gdański

Źródła i konsekwencje antysemityzmu na podstawie noweli „Mendel Gdański”

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Twórcy pozytywizmu nie tylko dostrzegali postawy antyżydowskie, narastające wśród polskich obywateli, ale również widzieli wynikające z nich zagrożenia i próbowali im zapobiec, głosząc hasła asymilacji tej mniejszości narodowej. Doskonale obrazuje to nowela Marii Konopnickiej, zatytułowana – „Mendel Gdański”. Przedstawia ona historię tytułowego Żyda, który od wielu lat mieszka w Warszawie i prowadzi zakład introligatorski.

Mendel zawsze był bardzo związany z tym miastem, czuł się jego częścią i nie obawiał się ze strony Warszawiaków żadnego niebezpieczeństwa. Przez wiele lat żył w całkowitej harmonii ze swoimi sąsiadami - nikt nie wypominał mu jego pochodzenia. Jednak nagle wszystko uległo zmianie; z jakiegoś powodu zaczęto prześladować Żydów – głoszono, iż są rasę gorszą, stanowiącą zagrożenie dla Polaków. Mendel Gdański nie mógł uwierzyć w to, co działo się w mieście. Dopiero, gdy jego wnuczek, którego wychowaniem się zajmował, przyszedł ze szkoły przestraszony faktem, że został wyzwany od „Żydów”, zaczęło do niego docierać, że nie traktują tu go jak swego.

Rozruchy w Warszawie i próba ataku na Mendla, z której wybawił go odważny student, nie pozostawiła mu już żadnych złudzeń. Introligator stracił serce do Warszawy. Nie mógł jednak zrozumieć, jakie motywy kierowały ludźmi w ich wybuchu nienawiści do rasy żydowskiej; stwierdzenie, że „Żyd zawsze pozostanie Żydem” nie było dla niego satysfakcjonującą odpowiedzią. Autorka chciała poprzez tą nowelę uświadomić czytelnikowi, że postawy antysemickie oraz prezentowane przez nie hasła, są bezpodstawne i nie mają sensownego wytłumaczenia.



  Dowiedz się więcej