Jesteś w: Potop

„Potop” – problematyka

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Problematyka „Potopu” Sienkiewicza związana jest z koncepcją widzenia historii przez autora. Mimo wierności realiom z XVII-wiecznej Polski opowieść Sienkiewicza jest w dużej mierze optymistyczna. Powstała pod zaborami w XIX wieku i miała społeczeństwu polskiemu przynieść pokrzepienie i nadzieję. Bohaterowie zestawieni są na zasadzie kontrastu – zdrajcom, którzy myślą jedynie o prywatnych korzyściach przeciwstawieni zostali patrioci – dzielni rycerze pragnący walczyć za króla i ojczyznę.

Powieść, podobnie jak inne części „Trylogii” pisana była „ku pokrzepieniu serc”. Miała przynosić wiarę w żywotne siły narodu, nadzieję na odzyskanie wolności. Przedstawiała polską historię w sposób wyidealizowany. Autor przekonywał, że nawet w obliczu tragedii – zajęcia kraju przez wojska szwedzkie – naród potrafi się zjednoczyć i podnieść z upadku. Zaś ci, którzy pierwotnie mają wady mogą zmienić swe postępowanie, przysłużyć się krajowi i zdobyć miano bohatera (jak np. Andrzej Kmicic).

W pierwszej części „Potopu” oglądamy stopniowy rozpad Rzeczpospolitej. Kolejni magnaci przechodzą na stronę wroga i w imię własnych interesów poddają mu kraj. Szlachta jest zdezorientowana, a nieprzyjaciel odnosi kolejne sukcesy – zajmuje stolicę i wiele innych miast. Przełomowym momentem staje się obrona klasztoru na Jasnej Górze. Ma ona w utworze znaczenie symboliczne, moralne, jako symbol obrony polskiej wiary, religii katolickiej, która w chwilach trudnych zawsze dodawała Polakom sił. Przebudzenie powoduje, że kraj budzi się z marazmu, król powraca do ojczyzny, a wróg wycofuje się do Szwecji.

Podsumowaniem idei odrodzenia narodowego są słowa Zagłoby skierowane do przyszłych pokoleń: „Niech, gdy ciężkie czasy nadejdą, wspomną na nas i nie desperują nigdy, bacząc na to, że nie masz takowych terminów, z których by się viribus unitis (łac. wspólnymi siłami) i przy boskich auxiliach (łac. pomocy) podnieść nie można”. Sienkiewicz podkreśla, że źródłem odrodzenia jest trwanie przy podstawowych wartościach: wierze katolickiej, umiłowaniu ojczyzny, solidarności, zaniechaniu prywaty. Taki przekaz dawał nadzieję na odzyskanie suwerenności także zgnębionej ludności ziem polskich w XIX wieku.



  Dowiedz się więcej