Jesteś w:
Potop
• zaciągi do chorągwi zarządzone przez hetmana wielkiego litewskiego;
• zebranie pospolitego ruszenia pod Ujściem, kapitulacja i oddanie Wielkopolski pod panowanie Karola Gustawa przez Opalińskiego (25 VII 1655);
• klęska Jana Kazimierza pod Widawą, Żarnowem (16 IX), zajęcie przez Szwedów Warszawy (8 IX) i oblężenie Krakowa (17 X poddanie miasta).
• uznanie zwierzchnictwa szwedzkiego nad Litwą w Kiejdanach (20 X), które wywołało bunt części szlachty przeciwko hetmanowi Januszowi Radziwiłłowi;
• przejęcie dowództwa nad wojskiem litewskim przez Pawła Sapiehę;
• obrona klasztoru na Jasnej Górze (18 XI – 7 XII);
• powrót Jana Kazimierza ze Śląska do Polski przez Lubowlę (27 XII) do Lwowa;
• Śluby lwowskie Jana Kazimierza (1 IV 1656);
• zwycięstwo z wojskami Bogusława Radziwiłła pod Sokółką;
• kontrofensywa Karola Gustawa wiosną 1656 roku;
• porażka Czarneckiego pod Gołębiem (19 II 1656);
• oblężenie Zamościa przez Szwedów;
• zamknięcie armii szwedzkiej w widłach Wisły i Sanu;
• wyzwolenie Sandomierza;
• połączenie wojsk Czarneckiego, Lubomirskiego i Sapiehy;
• zwycięstwo Czarneckiego pod Warką (7 IV);
• wyzwolenie Lublina;
• bitwy o Warszawę (VII 1656);
• bitwa pod Prostkami (8 X);
• walki z wojskami Rakoczego na południu Polski.
Historia i jej koncepcja to dominanty w ideowej budowie „Potopu”. Sienkiewicz patrzył na historię jako na działanie trzech sił: działań wybitnych jednostek (królowie polski i szwedzki, dowódcy, heroiczni rycerze, ksiądz Kordecki) dążeń całego społeczeństwa polskiego oraz działania opatrzności Bożej. Wyraża także optymizm i wiarę w możliwości kształtowania przez człowieka własnych losów, przeciwstawia się pozytywistycznym teoriom determinacji i dominacji praw przyrodniczych, geografii i struktury społecznej. Uznaje naród za podmiot historycznych procesów.
Autor „Trylogii” połączył fikcyjny watek romansowo-przygodowy z dramatycznym przebiegiem wydarzeń historycznych podczas „potopu szwedzkiego (1655-1656). Choć nawiązuje do wojny moskiewskiej, która „rozpaliła się wówczas wzdłuż całej wschodniej ściany Rzeczpospolitej”, wspomina postać Chowańskiego, to jednak także ze względu na cenzurę skupia się na konflikcie ze Szwedami. Z jednej strony rzetelnie odnosił się do szczegółów obyczajowych i historycznych, z drugiej w wymiarze dydaktycznym wprowadził dynamiczną akcję, pełną niespodziewanych wydarzeń, pogoni, ucieczek, włączając też wątek romansowy.
Nawiązuje do wzorca homeryckiego („Iliada”, „Odyseja”) poprzez heroizację bohaterów i wprowadzenie homeryckich porównań, a także wprowadza elementy baśni, legendy o czym świadczy występowanie elementów cudowności, czy schematycznych kreacji bohaterów.
Za materiał źródłowy posłużyły pisarzowi zarówno współczesne opracowania historyczne („Historia wyzwolenia Polski za panowania Jana Kazimierza” Walewskiego, „Krzysztof Opaliński” Szajnochy czy Bogusław Radziwiłł” Kalickiego), jak i liczne pamiętniki (Pasek, Jemiołowski, Łoś), kroniki i listy z epoki. Sięgnął także do tekstów Kordeckiego i Kochowskiego. Wielka rolę dla oddania szlacheckiej obyczajowości miała książka „Opis obyczajów” Jędrzeja Kitowicza (z II poł. XVII w.). Wymienione źródła służyły celom ideowo-poznawczym oraz artystycznym.
Zazwyczaj autor „Trylogii” odpowiednio modyfikował źródła, dostosowywał do wątków, łączył ze sobą, rozbudowywał, nadawał im nowe znaczenia. Mimo to „Potop” podporządkowany został podstawowej zasadzie spójności i jednolitości. W swej pracy stosował metodę unaoczniania dziejów, pragnął też zachować „styl epoki”, czemu służyło między innymi wykorzystanie źródeł jako źródło stylizacji i języka, a także formy obyczaju, mentalności, zachowania i charakteru przedstawionych związków międzyludzkich. Fikcja ma więc w powieści znamiona historyczne wsparte na kontakcie z dokumentem epoki.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -
Tło historyczne w „Potopie”
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim• zaciągi do chorągwi zarządzone przez hetmana wielkiego litewskiego;
• zebranie pospolitego ruszenia pod Ujściem, kapitulacja i oddanie Wielkopolski pod panowanie Karola Gustawa przez Opalińskiego (25 VII 1655);
• klęska Jana Kazimierza pod Widawą, Żarnowem (16 IX), zajęcie przez Szwedów Warszawy (8 IX) i oblężenie Krakowa (17 X poddanie miasta).
• uznanie zwierzchnictwa szwedzkiego nad Litwą w Kiejdanach (20 X), które wywołało bunt części szlachty przeciwko hetmanowi Januszowi Radziwiłłowi;
• przejęcie dowództwa nad wojskiem litewskim przez Pawła Sapiehę;
• obrona klasztoru na Jasnej Górze (18 XI – 7 XII);
• powrót Jana Kazimierza ze Śląska do Polski przez Lubowlę (27 XII) do Lwowa;
• Śluby lwowskie Jana Kazimierza (1 IV 1656);
• zwycięstwo z wojskami Bogusława Radziwiłła pod Sokółką;
• kontrofensywa Karola Gustawa wiosną 1656 roku;
• porażka Czarneckiego pod Gołębiem (19 II 1656);
• oblężenie Zamościa przez Szwedów;
• zamknięcie armii szwedzkiej w widłach Wisły i Sanu;
• wyzwolenie Sandomierza;
• połączenie wojsk Czarneckiego, Lubomirskiego i Sapiehy;
• zwycięstwo Czarneckiego pod Warką (7 IV);
• wyzwolenie Lublina;
• bitwy o Warszawę (VII 1656);
• bitwa pod Prostkami (8 X);
• walki z wojskami Rakoczego na południu Polski.
„Potop” a prawda historyczna
Historia i jej koncepcja to dominanty w ideowej budowie „Potopu”. Sienkiewicz patrzył na historię jako na działanie trzech sił: działań wybitnych jednostek (królowie polski i szwedzki, dowódcy, heroiczni rycerze, ksiądz Kordecki) dążeń całego społeczeństwa polskiego oraz działania opatrzności Bożej. Wyraża także optymizm i wiarę w możliwości kształtowania przez człowieka własnych losów, przeciwstawia się pozytywistycznym teoriom determinacji i dominacji praw przyrodniczych, geografii i struktury społecznej. Uznaje naród za podmiot historycznych procesów.
Autor „Trylogii” połączył fikcyjny watek romansowo-przygodowy z dramatycznym przebiegiem wydarzeń historycznych podczas „potopu szwedzkiego (1655-1656). Choć nawiązuje do wojny moskiewskiej, która „rozpaliła się wówczas wzdłuż całej wschodniej ściany Rzeczpospolitej”, wspomina postać Chowańskiego, to jednak także ze względu na cenzurę skupia się na konflikcie ze Szwedami. Z jednej strony rzetelnie odnosił się do szczegółów obyczajowych i historycznych, z drugiej w wymiarze dydaktycznym wprowadził dynamiczną akcję, pełną niespodziewanych wydarzeń, pogoni, ucieczek, włączając też wątek romansowy.
Nawiązuje do wzorca homeryckiego („Iliada”, „Odyseja”) poprzez heroizację bohaterów i wprowadzenie homeryckich porównań, a także wprowadza elementy baśni, legendy o czym świadczy występowanie elementów cudowności, czy schematycznych kreacji bohaterów.
Za materiał źródłowy posłużyły pisarzowi zarówno współczesne opracowania historyczne („Historia wyzwolenia Polski za panowania Jana Kazimierza” Walewskiego, „Krzysztof Opaliński” Szajnochy czy Bogusław Radziwiłł” Kalickiego), jak i liczne pamiętniki (Pasek, Jemiołowski, Łoś), kroniki i listy z epoki. Sięgnął także do tekstów Kordeckiego i Kochowskiego. Wielka rolę dla oddania szlacheckiej obyczajowości miała książka „Opis obyczajów” Jędrzeja Kitowicza (z II poł. XVII w.). Wymienione źródła służyły celom ideowo-poznawczym oraz artystycznym.
Zazwyczaj autor „Trylogii” odpowiednio modyfikował źródła, dostosowywał do wątków, łączył ze sobą, rozbudowywał, nadawał im nowe znaczenia. Mimo to „Potop” podporządkowany został podstawowej zasadzie spójności i jednolitości. W swej pracy stosował metodę unaoczniania dziejów, pragnął też zachować „styl epoki”, czemu służyło między innymi wykorzystanie źródeł jako źródło stylizacji i języka, a także formy obyczaju, mentalności, zachowania i charakteru przedstawionych związków międzyludzkich. Fikcja ma więc w powieści znamiona historyczne wsparte na kontakcie z dokumentem epoki.
strona: - 1 - - 2 - - 3 -