Jesteś w: Przedwiośnie

Przedwiośnie - motywy literackie

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Motyw szklanych domów w „Przedwiośniu”


Motyw „szklanych domów” odgrywa ważną rolę nie tyle w fabule „Przedwiośnia”, co w wymowie ideologicznej powieści. Wizja zarysowana przez Seweryna Barykę jest wyidealizowanym wyobrażeniem nowoczesnej Polski, utopią opartą na myśli technologicznej oraz ustroju zawierającym najlepsze wartości zapożyczone z myśli komunistycznej i demokratycznej. Co ciekawe ojciec głównego bohatera rozpościera widok takiej właśnie ojczyzny przed synem zapewniając go, że dzieło to jest już dokonane. Dopiero potem okazuje się, że Polska w rzeczywistości całkowicie odbiegała od takiej wizji.

Cel Seweryna był jasny – opowieść miała pobudzić w Cezarym ciekawość i jeszcze większą chęć dotarcia do Polski, miejsca namalowanego jako szczęśliwego i dostatniego. Nie bez powodu użyte zostało słowo „namalowanego”, ponieważ wizja szklanych domów często nazywana jest obrazem, a to za sprawą niemalże malarskich zabiegów, jakimi posłużył się Żeromski przy opisie:

„Domy są kolorowe, zależnie od natury okolicy, od natchnienia artysty, ale i od upodobania mieszkańców. Są na tle okolic leśnych domy śnieżnie białe, w równinach - różowe, w pagórkach - jasnozielone, z odcieniem fioletu albo koloru nasturcji. Domy te są najwymyślniej, najfantastyczniej, najbogaciej zdobione, według wskazań artystów i upodobań nabywców, bo belkę ściany i taflę dachu można w stanie jej płynnym zabarwić, jak się żywnie podoba”.

Dlaczego ojciec musiał się do takiego zabiegu, by zachęcić syna do podróży do ojczyzny? Ponieważ dla Cezarego ojczyzną była Rosja. Na entuzjastyczną propozycję ojca, by wyruszyć do Polski, główny bohater odpowiedział zwyczajnie: „Po co?”.

Jak wiadomo, szkło jest materiałem nie tylko kojarzonym z nowoczesnością, czystością i stylem, ale również ze swoją kruchością. Można przez to powiedzieć, że wizja Seweryna jest wyrazem niespełnionych marzeń, jakie na początku lat dwudziestych XX wieku (kiedy powstawało „Przedwiośnie”) odczuwało społeczeństwo polskie. Do tego grona bezsprzecznie należy zaliczyć Stefana Żeromskiego, który postulował odbudowę państwowości opartej na rodzimej myśli technologicznej.

Pozostając przy symbolice szkła możemy powiedzieć, że wyobrażenia i marzenia o wolnej Polsce roztrzaskały się i potłukły gdy okazało się, że odbudowa państwowości po stu dwudziestu trzech latach niewoli to wyzwanie o wiele cięższe niż zakładano. Rozczarowanie i rozgoryczenie z tego powodu jest odczuwalne niemal na każdej stronie powieści. Można powiedzieć, że wyobrażenia Polaków o kraju równych, żyjących w dobrobycie i w otoczeniu nowinek technicznych ludzi w starciu z dyskryminacją i dysproporcjami społecznymi, zacofaniem technologicznym i ekonomicznym, pękło niczym szkło.

Jaki wpływ na postawę młodego Baryki miała opowieść ojca?


Wizja szklanych domów, jaką zarysował przed Cezarym jego ojciec miała bardzo jasne i oczywiste zadanie. Jej celem było zainspirowanie młodzieńca do odbudowy Polski, a także wzniecenie w nim poczucia patriotyzmu i odpowiedzialności za ojczyznę.

Należy pamiętać, że Cezary znał Polskę jedynie z opowieści rodziców i książek. Można powiedzieć, że ojciec z matką wmówili mu, że to jego ojczyzna. Nie czuł on z krajem swoich rodziców większej więzi, poza tym, że dobrze znał język polski (choć znacznie lepiej posługiwał się rosyjskim). Nic dziwnego więc, że ojciec czuł, że musi przekonać syna do kontynuowania podróży, tym bardziej, że Seweryn zdawał sobie sprawę, że Cezary wciąż zachwycał się dokonaniami rewolucji bolszewickiej:

„Jakże w takich momentach pragnął rozstać się z ojcem, wyprawić go w ów świat nieznany, w krainę mitycznej Polski, a zostać tam, wśród rozumnych i silnych! Jakże pragnął dołożyć ramienia do pracy nad realizacją dzieła, nad skrusze- niema że do podwalin świata starego łotrostwa!”.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 - 



  Dowiedz się więcej