Jesteś w: Ferdydurke

Ferdydurke jako powieść awangardowa

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

---

Powieść awangardowa zaistniała w początkach XX wieku. Powstała z takich kierunków w sztuce, jak ekspresjonizm czy surrealizm. Oznaczało to zerwanie z konwencją powieści realistycznej.
W powieści awangardowej podlegają odkształceniu: spójność akcji i logika przyczynowo-skutkowa wydarzeń. Rządzi w niej groteska, poetyka snu oraz nadrealizm.

Gombrowicz w swoim utworze „Ferdydurke” zachowuje wprawdzie uporządkowanie chronologiczne i ciąg przyczynowo - skutkowy ale same zdarzenia są nieprawdopodobne, wręcz absurdalne. Tłumaczy to wprowadzona do powieści przez autora poetyka snu. Jak wiadomo, we śnie może zdarzyć się wszystko. Jego bohater Józio ma nieodparte wrażenie, że śni. Porusza się w groteskowym świecie, w którym ludzie ukazani są jakby w krzywym zwierciadle. Niektóre ich cechy zostały wyeksponowane i przejaskrawione / np. matki są wyjątkowo naiwne, uczniowie nadzwyczaj ordynarni, Pimko posiada niepodważalny autorytet, Młodziakowie realizują skrajną nowoczesność a Hurleccy w swoim ziemiańskim tradycjonalizmie sięgają czasów pańszczyzny /.

To, co składa się na świat przedstawiony, a więc postacie, zdarzenia, przestrzeń, czas zaskakuje czytelnika – jest udziwnione. Są w powieści pojedynki, intrygi, porwania co przypomina powieść przygodową ale nie przystaje to do reguł opisywania tego typu zdarzeń / pojedynek na miny, porwanie Syfona w celu uświadomienia go, bratanie się z parobkiem, bezsensowne porwanie Zosi /.
Autor wprowadza je po to, by przedstawić własną filozofię stosunków międzyludzkich.
Towarzyszy temu szczególny język – zróżnicowany stylistycznie i sprawiający wrażenie słownej zabawy.

Kompozycja powieści jest pozornie luźna. Szczególnie wprowadzenie dwóch dygresyjnych powiastek o Filidorze i Filibercie powiększa to odczucie. W rzeczywistości jednak jest ona dokładnie przemyślana i uporządkowana a dygresje mają związek ze sobą oraz z całością utworu.

I wreszcie zagadkowy tytuł powieści. Autor niestroniący od komentarzy na temat swoich dzieł nigdy nie wyjaśnił znaczenia tytułu pierwszej powieści. Badacze literatury próbowali doszukiwać się jakichś znaczeń słowa „Ferdydurke”. Najprostszym jednak wyjaśnieniem jest stwierdzenie, że tytuł nic nie znaczy i na tym polega jego znaczenie.

Podobnie zaskakujące i jakby adresowane do niedorosłego czytelnika jest zakończenie powieści:
„Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba”.

Dowiedz się więcej

„Ferdydurke” - Filibert dzieckiem podszyty – streszczenie „Ferdydurke” - Filidor dzieckiem podszyty – streszczenie „Ferdydurke” jako uniwersalne dzieło filozoficzno – psychologiczne Ferdydurke – forma jako wynik relacji międzyludzkich „Ferdydurke” - koncepcja człowieka „Ferdydurke” - złamanie konwencji literackich „Ferdydurke” - „Jak zachwyca, kiedy nie zachwyca?” - dylemat ucznia związany z lekturą Ferdydurke – motyw dworku Ferdydurke – pojedynek na miny – opis Ferdydurke – wizja szkoły Ferdydurke – motyw nauczyciela Ferdydurke – lekcja łaciny Ferdydurke – motyw szkoły Ferdydurke – zakończenie „Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba” Ferdydurke jako powieść awangardowa Ferdydurke – groteska w powieści Ferdydurke – walka Józia z „gębą” i „pupą” Ferdydurke – pupa, gęba i łydka – słowa klucze Ferdydurke – koncepcja człowieka uwikłanego w formę Ferdydurke – walka z formą Ferdydurke – problematyka Ferdydurke – najważniejsze cytaty Ferdydurke – Rodzina Hurleckich – charakterystyka Ferdydurke – rodzina Młodziaków – charakterystyka Ferdydurke – charakterystyka głównych bohaterów Ferdydurke – losy Józia Witold Gombrowicz – notatka szkolna Ferdydurke – motyw dojrzałości Ferdydurke – streszczenie