Jesteś w: Nad Niemnem

„Nad Niemnem” - opracowanie i problematyka

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim



Podobnie autentyczna jest perspektywa czasowa. Służy temu przywołanie konkretnych dat i wypadków. Bohaterowie ukształtowani są wszechstronnie, posługują się zindywidualizowanym językiem, są typowi, a jednak nie poddano ich uproszczeniom psychologicznym. Wszystko to składa się na fakt, że prawdopodobieństwo świata przedstawionego jest ogromne.

W „Nad Niemnem” możemy spotkać się z dążeniem do prezentacji scenicznej zdarzeń. Wymaga ona zmniejszenia dystansu przestrzennego i czasowego między bohaterem i narratorem zdarzenia ukazane są jako aktualne, rozgrywające się w czasie teraźniejszym. Dzięki temu zwiększona zostaje dramatyzacja epiki, co wiąże się również ze wzrostem znaczenia dialogu. Chociaż w powieści Orzeszkowej dialogi często służą ukazaniu problemów ideowych, przede wszystkim przyczyniają się do ekspresji postaci.

Język bohaterów „Nad Niemnem” stylizowany jest na mówiony, odbiega od literackiej poprawności, co wyraźnie wpływa na jego realistyczny charakter. Ponadto język poszczególnych postaci jest zindywidualizowany, co pozwala na przypisanie ich do określonych grup społecznych. Dialektyzacja wypowiedzi łączy się z dążeniem do naśladowania mowy potocznej. Narrator bliski jest prezentowanym bohaterom, pochodzi z ich świata, a nieraz mówi z perspektywy bohatera.

„Nad Niemnem” jako epopeja


„Nad Niemnem” to powieść – rzeka, napisana z wielkim epickim rozmachem. Ukazuje losy wielu bohaterów na przestrzeni lat, odwołuje się do historii i tradycji narodowej. Ukazanie szerokiego spektrum szlacheckiego życia umiejscowionego na tle rodzimej, nadniemeńskiej przyrody powodują, że utwór można nazwać epopeją narodową.

„Nad Niemnem” stanowiło ukoronowanie całej wcześniejszej twórczości pisarki. Powieść doceniana była za fabularną zwartość, wierność dramatycznej jedności miejsca i czasu. Była to powieść o czasach minionych, ale zarazem kwintesencja teraźniejszości i mitu. Podobnie jak w eposie Adama Mickiewicza elementy świata materialnego „stanowiły nie tylko przedmiot opisu; niosły określony sens, były elementem porządku filozoficznego lub, jak kto woli, metafizycznego. Stanowiły wyznanie wiary w trwałość świata i siłę ludzkich uczuć [G. Borkowska, „Posłowie”, w: Eliza Orzeszkowa, „Nad Niemnem”, „Eventus”, Kraków 1997, s. 413].

O tym, że powieść Orzeszkowej możemy odczytywać jako epos świadczy również uwznioślający charakter świętej przestrzeni i czasu, rzeki i mogił, który można uznać za odbicie „idealnej dawności typu homeryckiego”. Łączy się z tym także optymistyczny sposób zakończenia poszczególnych wątków. Mimo wiernego odzwierciedlenia nadniemeńskiej rzeczywistości autorka przekazuje pewien rys idealizacji świata przedstawionego, szczególnie w sferze głównych wartości ideowych utworu.

Powieść „Nad Niemnem” żywa czy anachroniczna dla współczesnego czytelnika?


Powieść „Nad Niemnem” ukazała się po raz pierwszy w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Eliza Orzeszkowa wierna prozie realistycznej z wielką szczegółowością opisała życie polskiego ziemiaństwa na dawnych Kresach Wschodnich. Wierna ideom pozytywistycznym podkreśliła rolę pracy w życiu człowieka, a także oddała hołd uczestnikom powstania styczniowego.

Czytana dzisiaj epopeja Orzeszkowej służy innym celom, niż spełniała to w latach swego powstania. Współczesny odbiorca, z „Nad Niemnem” może dowiedzieć się, jak wyglądały stosunki społeczne i z jakimi problemami borykali się Polacy żyjący w zaborze rosyjskim. Autorka odzwierciedla opisywaną rzeczywistość, znaną jej z autopsji z olbrzymią precyzją.

O wartości powieści świadczy także fakt, że dotyka on kwestii uniwersalnych. Orzeszkowa przekonuje o sile miłości, pisze o szacunku dla przeszłości i tradycji, a także sugeruje, że życie człowieka bez pracy nie miałoby sensu. Poszczególne kreację są przekonujące, choć nieraz ukazane zostały w sposób tendencyjny (podział na pozytywnych bohaterów i darmozjadów).
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 



  Dowiedz się więcej