Jesteś w: Potop

Potop

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim


W pozostałych rolach wystąpili między innymi: Tadeusz Łomnicki jako Michał Wołodyjowski, Kazimierz Wichniarz jako Onufry Zagłoba, Władysław Hańcza jako książę Janusz Radziwiłł i Leszek Teleszyński wcielający się w rolę księcia Bogusława Radziwiłła.

Aby zapanować nad blisko tysiącstronicową historią, wydarzenia i perypetie zgrupowano wokół postaci centralnej - Andrzeja Kmicica. Bujnicki i Helman zauważają trafnie, że: „Kmicic jest obecny na ekranie niemal we wszystkich scenach, w pozostałych mówi się o nim w taki sposób, że choć nieobecny - pozostaje istotnym składnikiem danego wątku czy epizodu narracyjnego”. Nie znaczy to, że w filmie ukazano wszystkie losy głównego bohatera. Jego perypetie również podległy skróceniu.

Film Hoffmana składa się z dwóch części akcentujących przełom wewnętrzny głównego bohatera. Część I kończy się obrazami zmagań wewnętrznych Kmicica, który raniony przez Bogusława Radziwiłła, w chacie smolarza zastanawia się na tym, jak pokierować życiem, by zasłużyć się ojczyźnie i odzyskać dobre imię. Cześć ta dramaturgicznie jest bardziej zwarta, ma żywszą akcję i szybsze tempo. Eksponuje się tu przede wszystkim wątki indywidualne. Część II - dzieje ekspiacji Kmicica - rzutowana jest na szersze tło wydarzeń wojennych i ma charakter bardziej epicki. Więcej tu wielkich, z rozmachem inscenizowanych scen masowych, wolniejsze tempo, mniej wyraźnie węzły fabuły.

W filmie zredukowano szeroką panoramę historyczną obecną w powieści, a w usta bohaterów reżyser włożył informację historyczną. Szwedzi w swych obozach narzekają, że wymyka im się Jan Kazimierz, narzekają na wojska Stefana Czarnieckiego, rosnące z każdym dniem w siłę. Osoby wymienione przez Sienkiewicza z imienia i nazwiska zastąpiono „modelami pewnych typowych wówczas postaw i zachowań, na przykład szwedzki jenerał, polski oficer-patriota, szlachcic- zdrajca, wierny sługa”.

Hoffman połączył w jedną bitwę pod Warką i Prostkami, choć w powieści to dwa różne starcia. Brak w filmie scen oblężenia Warszawy przez polskie wojska. Charakter prowadzący pełni wątek postaci fikcyjnych. Historyczni bohaterowie są w filmie drugoplanowi. Różnice widać w stosunku do postaci Jana Kazimierza. Tak jak Sienkiewicz: „szczególnie oceniał Jana Kazimierza, zaliczając go do najwybitniejszych postaci historycznych ówczesnej Europy”, tak twórcy filmu – uważający króla za słabego monarchę – pomniejszają tego bohatera, pozbawiając go blasku, majestatu. Osłabieniu w filmie ulega Sienkiewiczowska gloryfikacja wojskowych przywódców. Z kolei „ulepszeniu” poddani zostali zdrajcy Radziwiłłowie w myśl zasady, że „król nie jest postacią świetlaną, Radziwiłł nie musi być odrażającą”. Dokonano również uwspółcześnienia głównych bohaterów. Kmicic w interpretacji Olbrychskiego jest połączeniem XVII - wiecznego żołnierza - zabijaki i „targanego konfliktami moralnymi młodego człowieka połowy wieku XX”. Z kolei Braunek stworzyła bohaterkę trudnego romansu, kierującą się emocjami, a nie wzniosłymi racjami Sienkiewicza.

Niewątpliwie największym problemem w adaptacji są skróty i eliminacje. Skrótów dokonywano i we wstępnych pracach literackich, i później - czasie zdjęć oraz w procesie montażu. Kluczem dokonywanych skrótów była intencja dyktowana wymogami sztuki filmowej w ogóle, a gatunku filmu historycznego zwłaszcza.

Film Hoffmana stanowi klasykę filmową w polskim wydaniu. Każdy powinien ją znać i rozpoznawać. Niewątpliwie oba obrazy wiele dzieli, w tym czas historyczny, konwencja i forma. Jednak po dłuższym zastanowieniu i analizie, można dojść do wniosku, że są to obrazy bardzo podobne. Wymowa utworu pozostała ta sama – sławienie i gloryfikacja polskiego rycerstwa. W filmie także można odnaleźć elementy ku pokrzepieniu serc, o czym mówią niektóre recenzje.

Henryk Sienkiewicz – notatka szkolna


Henryk Sienkiewicz (pseudonim Litwos) przyszedł na świat w Woli Okrzejskiej 5 maja 1846 roku. Jego ojciec – Józef – był ubożejącym szlachcicem przywiązanym do tradycji swego rodu i patriotyzmu, co przekazał swoim dzieciom. Młody Sienkiewicz ukończył gimnazjum realne w Warszawie, a w 1866 roku wstąpił na Wydział lekarski Szkoły Głównej w Warszawie, a po roku przeniósł się na Wydział Filologiczno-Historyczny. Podjął wówczas prace jako dziennikarz.

Debiutował w 1872 roku powieścią „Na marne” opublikowaną w „Wieńcu”, wówczas ukazały się także „Humoreski z teki Worszyłły”. Dalsza kariera dziennikarska związana jest z wyjazdem do Ameryki w 1876 roku skąd przyszły Noblista przysyłał korespondencję. Oprócz tego powstały w tych latach „Szkice węglem” i „Sachem”, a także nowele poświęcone losom emigrantów.

Po powrocie do Europy w 1878 roku pisarz mieszkał w Londynie i Paryżu. Wciąż publikował swoje utwory („Orso”, „Janko Muzykant”). Sukces przyniosła mu wydana w 1884 roku powieść historyczne „Ogniem i mieczem”. W kolejnych latach powstaje „Potop” drukowany w „Słowie” od grudnia 1884 roku do września 1886 roku, a także „Pan Wołodyjowski”.

W kolejnych latach uznany pisarz podróżuje (Hiszpania, Afryka) oraz prowadzi działalność społeczną. W 1896 roku ukazuje się powieść „Quo vadis”, która przyniosła Sienkiewiczowi w 1905 roku Nagrodę Nobla. Jego nazwisko rozsławiła także powieść „Krzyżacy”. W 1900 roku Sienkiewicz z okazji jubileuszu pracy twórczej pisarz otrzymał od polskiego społeczeństwa dworek w Oblęgorku pod Kielcami, został także doktorem honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ostatnim sukcesem literackim była powieść dla młodzieży „W pustyni i w puszczy”. Podczas pierwszej wojny światowej Sienkiewicz wyjechał do Wiednia i Szwajcarii. Działał w Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł 15 listopada 1916 roku w Vevey. Jego prochy uroczyście pochowano w Warszawie w 1924 roku w krypcie katedry św. Jana.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 - 



„Potop” – najważniejsze cytaty

Gdy się białogłowa przeciw tobie zaweźmie, choćbyś się w szparę w podłodze skrył, jeszcze cię igłą stamtąd wydłubie.
Zagłoba o kobietach

Gdy pożyjesz dłużej, poznasz, że gdy ktoś chce czegoś na świecie dokazać, temu nie wolno większych spraw dla mniejszych poświęcać.
Janusz Radziw... wiecej



„Kmicicowa kompania” Kossaka – portret awanturników

„Kmicicowa kompania” to jedna z ilustracji do Trylogii. Kmicic i jego kompani w interpretacji Kossaka to wąsaci, przystojni, dumni mężowie. Bez problemu dostrzegamy w bohaterach obrazu rubasznych i gnuśnych wojowników z „Potopu”. Są bogato odziani, mają na sobie futrzane czapy i płaszcze. Ich konie mają ozdobne ... wiecej



Uczta w Kiejdanach – opis

Książę Janusz Radziwiłł zaprosił do swojej siedziby w Kiejdanach na ucztę najznamienitszych przywódców, posłów i żołnierzy litewskich. Wszyscy spodziewali się, że wspólnie z hetmanem wyruszą wkrótce przeciwko Szwedom. Gdy pojawił się gospodarz zebrani patrzyli na jego postawną sylwetkę z podziwem i wiwatowali na jego cześ... wiecej



Charakterystyka porównawcza Andrzeja Kmicica i Jacka Soplicy

Chociaż bohaterów Mickiewicza (Jacek Soplica) i Sienkiewicza (Andrzej Kmicic) dzieli ponad wiek w stosunku do czasów, w których żyli ich pochodzenie i cechy charakteru każą doszukiwać się wielu podobieństw. Andrzej Kmicic to żyjący w połowie XVII wieku chorąży orszański, zaś Jacek Soplica to zaściankowy szlachcic.

... wiecej



Potop - opracowanie

Realizm i fikcja w „Potopie”
Henryk Sienkiewicz w swej powieści połączył dwie płaszczyzny. Z jednej strony przekazał historyczną wiedzą o czasach potopu szwedzkiego, z drugiej stanowiła ona jedynie tło do fikcyjnych, fabularnych przygód jego bohaterów.

Na realizm składają się w „Potopie” wydarzenia i p... wiecej



Miłość Aleksandry Billewiczówny i Andrzeja Kmicica w „Potopie”

Historia Andrzeja Kmicica i Oleńki Billewiczówny, bohaterów „Potopu” Sienkiewicza to świetny przykład spełnionego związku. Zanim jednak doszło do zawarcia szczęśliwego małżeństwa, oboje musieli wiele przecierpieć i wykazać się stałością uczucia. Od dnia ich poznania i zrodzenia się uczucia aż do szczęśliwego r... wiecej



Potop - motywy literackie (motyw przyjaźni, motyw rycerza, motyw pojedynku)

Motyw przyjaźni w „Potopie”
Motyw przyjaźni ukazuje utwór pt. „Potop” autorstwa Henryka Sienkiewicza. Obok typowych, schematycznych modeli przyjaźni – Jan Skrzetuski, Helena i Zagłoba – pojawia się para nietuzinkowych rycerzy z charakterem. Jeden – Wołodyjowski – prawy, sumienny rycerz – patriota, drugi – Kmici... wiecej



Tło historyczne w „Potopie”

Tło historyczne w „Potopie”
Najbardziej znanym polskim pisarzem, który w swoich dziełach opisywał wydarzenia historyczne, jest Henryk Sienkiewicz. Jest on autorem m.in. „Potopu”, pozytywistycznej powieści o najeździe szwedzkim na Polskę. „Potop” to utwór „ku pokrzepieniu serc”. Autor wyraża przekonanie, iż naród... wiecej



Założenia ideowe w „Potopie”

W czasach rozbiorowych, gdy brak było polskich instytucji państwowych i społecznych pielęgnowanie historii i jej funkcja jednocząca Polaków i chroniąca ich tożsamość była bardzo istotna. Motywy historyczne często pojawiały się w literaturze i sztuce. Istotną rolę zaczęło odgrywać nowoczesne dziejopisarstwo narodowe. Skupiano ... wiecej



Aleksandra Billewiczówna – charakterystyka

Aleksandra Billewiczówna – charakterystyka
Aleksandra Billewiczówna była wnuczką Herakliusza Billewicza, panną młodą i niezwykle urodziwą. Miała włosy koloru blond i łagodne rysy twarzy. Potrafiła być opanowana, skromna i poważna. Jej dziadek w testamencie polecił jej poślubić Andrzeja Kmicica, lecz gdyby ten się jej... wiecej



Andrzej Kmicic – charakterystyka, dzieje, przemiana

Andrzej Kmicic – charakterystyka
Andrzej Kmicic to główny bohater powieści Sienkiewicza „Potop”. Poznajemy go jako chorążego orszańskiego, potomka znakomitego rodu, któremu Herakliusz Billewicz przyrzekł w testamencie rękę swej wnuczki – Oleńki. Podczas akcji powieści postać ta przechodzi metamorfozę.

Na... wiecej



„Potop” jako powieść historyczna (cechy gatunku)

Sienkiewicz mimo iż wzorował się na istniejących już typach powieści historycznej, umiejętnie je łącząc stworzył nowy typ historycznej powieści. Przede wszystkim połączył powieść walterskotowską, która kładła nacisk na szczegóły obyczajowe i historyczne (autor opierając się w „Potopie” na różnorodnych źr�... wiecej



Obraz społeczeństwa polskiego w „Potopie”

W „Potopie” Henryk Sienkiewicz starał się zawrzeć obraz całego społeczeństwa polskiego. Ukazał zarówno wady, jak i zalety jego przedstawicieli, charakteryzując poszczególne grupy, wśród których najważniejsze są magnateria, szlachta oraz lud.

Polska arystokracja z XVII wieku została postawiona przez autor... wiecej



„Potop” – problematyka

Problematyka „Potopu” Sienkiewicza związana jest z koncepcją widzenia historii przez autora. Mimo wierności realiom z XVII-wiecznej Polski opowieść Sienkiewicza jest w dużej mierze optymistyczna. Powstała pod zaborami w XIX wieku i miała społeczeństwu polskiemu przynieść pokrzepienie i nadzieję. Bohaterowie zestawieni s... wiecej



„Potop” – plan wydarzeń

Skrócony plan wydarzeń „Potopu”
TOM I
1. Postanowienie o ślubie Aleksandry Billewiczówny i Andrzeja Kmicica.
2. Spalenie Wołmontowicz przez Kmicica.
3. Pojedynek Kmicica z Michałem Wołodyjowskim.
4. Kapitulacja pospolitego ruszenia pod Piłą, Ujściem i Wieleniem.
5. Informacja o oddaniu... wiecej



Pozostałe części "Potopu"

„Potop” jest środkową częścią cyklu trzech powieści historycznych Sienkiewicza, które umownie nazywa się „Trylogią”. Pierwsza część ukazywała się w latach 1883-1884 i nosiła tytuł „Ogniem i mieczem”, trzecia i ostatnia część to „Pan Wołodyjowski”, którego pisarz publikował ... wiecej



Andrzej Kmicic jako bohater romantyczny

Andrzej Kmicic to postać o bardzo burzliwych dziejach życia, nie jest typowym bohaterem romantycznym, ale nosi wiele jego znamion.

W swoim młodzieńczym życiu, czyli w chwili przyjazdu do Wodoktów jest butnym, porywczym, wszczynającym awantury szlachcicem, którego zmieni dopiero miłość do ukochanej Oleńki. Nie jest to... wiecej



Idea „Potopu” – powieść pisana „ku pokrzepieniu serc”

Na ostatniej stronie trzeciej części Trylogii czytamy; „ Na tym kończy się szereg Książęk, pisanych w ciągu kilku lat i w niemałym trudzie – dla pokrzepienia serc”. W tym zdaniu zawiera się przewodnia idea „Potopu” i dwóch pozostałych części. W interesującej nas lekturze kluczowe znaczenie maja dwa... wiecej



Historyczna powieść przygodowa – kompilacja wielu gatunków literackich

„Potop” nie jest utworem jednolitym gatunkowo. Dzieło stanowi mistrzowską kompilację różnych gatunków, m in.:
Powieści historycznej (powieść dokumentalna, „walterskotowska”, gawęda szlachecka)
Epopei
Baśni
Westernu
Romansu przygodowego

„Potop” jako powie... wiecej



Potop - bohaterowie

Sposób kreowania bohaterów w „Potopie”
Jedną z głównych wyróżników sienkiewiczowskiej prozy jest sposób kreowania bohaterów literackich z powieści historycznych. Sam pisarz uważał, że postaci są jednym z najważniejszych składników prozy, że powinny „towarzyszyć” czytelnikom w życiu.

W kreacji... wiecej



Potop – streszczenie

Wstęp:

Narrator opisuje historię rodu Billewiczów. Za panowania Jana Kazimierza patriarchą rodu był Herakliusz Billewicz. Jego własnością były Wodokty, Lubicz i Mitruny. Cała szlachta laudańska służyła w jego chorągwi, a Billewicz cieszył się przyjaźnią wojewody litewskiego Janusza Radziwiłła. W 1654 r... wiecej