Jesteś w:
Potop
Sienkiewicz zastosował w powieści stylizację archaiczną – nadał językowi pozory języka używanego w opisywanych czasach, w tym wypadku w siedemnastowiecznej Polsce. Elementy archaizacji dotyczą zarówno fragmentów narracyjnych, a w większym stopniu partii dialogowych i wypowiedzi poszczególnych postaci. Autor czerpał z bogatych źródeł – studiował siedemnastowieczne pamiętniki, kroniki i listy. Do najbardziej charakterystycznych elementów archaizacji w „Potopie” należą:
• wprowadzenie archaizmów, czyli wyrażeń dawnych, nieużywanych. Należą doi nich archaizmy leksykalne („waćpan”), fleksyjne („żem nie mógł”), składniowe („Alem go Łazami rzewnymi opłakał”);
• łacińskie wtrącenia i sentencje („pars magna fuit”);
• zwroty grzecznościowe, które odnosiły się do godności i stanowiska („mościa panno”, „waćpanna”, „godna persona”);
• liczne wyrazy i zwroty zapożyczone z języka żołnierskiego („rotmistrz”, „dragoni”, „regiment”).
Sienkiewicz ukazuje w „Potopie” wszystkie warstwy konstytuujące społeczeństwo siedemnastowiecznej Rzeczpospolitej, jak również ich reakcję na groźbę utraty niepodległości. Jako pierwsi opór Szwedom stawiają chłopi i mieszczanie. Szlachta albo opowiadała się za najeźdźcą albo była zbyt przerażona by przedsięwziąć jakiekolwiek działanie. To przedstawiciele ludu organizowali oddziały partyzanckie, które napadały na wrogie wojska.
Najwięcej uwagi Sienkiewicz poświęcił nie jak można by się było spodziewać walecznym chłopom czy mieszczanom, lecz właśnie szlachcie. W jej postawie można wyróżnić dwa etapy. Po pierwsze moment reakcji na kapitulację Wielkopolski i ucieczki króla na Śląsk, wówczas to ludność straciła nadzieję i uległa zbiorowemu paraliżowi. W drugim jednak etapie podjęła walkę z wrogiem. Punkt zwrotny metamorfozy szlachty stanowiło oblężenie Jasnej Góry, czyli miejsca traktowanego jak świątyni narodowej. Polacy, dodajmy katolicy, zwyciężyli dzięki oparciu Maryi. Symbol religijny staje się symbolem narodowym. Od momentu pokonania szwedzkiej armii do walki włączają się coraz szersze rzesze szlachciców.
„W ten sposób – jak pisze Dorota stopka – zakończył się triumfalny pochód wojsk Karola Gustawa przez ziemie Rzeczpospolitej, zjednoczony przez zwycięska obronę sanktuarium maryjnego naród odzyskał wole walki i wiarę w zwycięstwo”.
Tym samym zwycięsko zakończona obrona Jasnej Góry stała się początkiem drugiego etapu walk. Partyzanckie oddziały Czarneckiego coraz dotkliwiej atakowały Szwedów, co w efekcie doprowadziło do zwycięstwa.
W „Potopie” Sienkiewicza Matka Boska staje się już samodzielną sprawczynią cudów, wręcz – na wzór starożytnych bogiń z Iliady – osobiście wspiera walczących. W końcu staje się tą, której król powierza całe państwo – staje się Królową Polski. Jakże „długą drogę” musiał przebyć obraz dziewczyny z Nazaretu pokornie mówiącej „Fijat” do obrończyni Jasnej Góry i władczyni państwa.
Sienkiewicz kreuje obraz Matki Boskiej poprzez ukazanie czci, jaką się cieszy wśród Polaków, oraz poprzez opis cudów przez nią czynionych. Nie opisuje wyglądu, nie tłumaczy kim była – to już w niezwykle popularnym toposie Matki Boskiej zostało uczynione. Powieściopisarz ukazuje Matkę Boską jako potężną władczynię i protektorkę Polski.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 -
Potop - opracowanie
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskimSienkiewicz zastosował w powieści stylizację archaiczną – nadał językowi pozory języka używanego w opisywanych czasach, w tym wypadku w siedemnastowiecznej Polsce. Elementy archaizacji dotyczą zarówno fragmentów narracyjnych, a w większym stopniu partii dialogowych i wypowiedzi poszczególnych postaci. Autor czerpał z bogatych źródeł – studiował siedemnastowieczne pamiętniki, kroniki i listy. Do najbardziej charakterystycznych elementów archaizacji w „Potopie” należą:
• wprowadzenie archaizmów, czyli wyrażeń dawnych, nieużywanych. Należą doi nich archaizmy leksykalne („waćpan”), fleksyjne („żem nie mógł”), składniowe („Alem go Łazami rzewnymi opłakał”);
• łacińskie wtrącenia i sentencje („pars magna fuit”);
• zwroty grzecznościowe, które odnosiły się do godności i stanowiska („mościa panno”, „waćpanna”, „godna persona”);
• liczne wyrazy i zwroty zapożyczone z języka żołnierskiego („rotmistrz”, „dragoni”, „regiment”).
Postawa Polaków wobec najazdu Szwedów
Sienkiewicz ukazuje w „Potopie” wszystkie warstwy konstytuujące społeczeństwo siedemnastowiecznej Rzeczpospolitej, jak również ich reakcję na groźbę utraty niepodległości. Jako pierwsi opór Szwedom stawiają chłopi i mieszczanie. Szlachta albo opowiadała się za najeźdźcą albo była zbyt przerażona by przedsięwziąć jakiekolwiek działanie. To przedstawiciele ludu organizowali oddziały partyzanckie, które napadały na wrogie wojska.
Najwięcej uwagi Sienkiewicz poświęcił nie jak można by się było spodziewać walecznym chłopom czy mieszczanom, lecz właśnie szlachcie. W jej postawie można wyróżnić dwa etapy. Po pierwsze moment reakcji na kapitulację Wielkopolski i ucieczki króla na Śląsk, wówczas to ludność straciła nadzieję i uległa zbiorowemu paraliżowi. W drugim jednak etapie podjęła walkę z wrogiem. Punkt zwrotny metamorfozy szlachty stanowiło oblężenie Jasnej Góry, czyli miejsca traktowanego jak świątyni narodowej. Polacy, dodajmy katolicy, zwyciężyli dzięki oparciu Maryi. Symbol religijny staje się symbolem narodowym. Od momentu pokonania szwedzkiej armii do walki włączają się coraz szersze rzesze szlachciców.
„W ten sposób – jak pisze Dorota stopka – zakończył się triumfalny pochód wojsk Karola Gustawa przez ziemie Rzeczpospolitej, zjednoczony przez zwycięska obronę sanktuarium maryjnego naród odzyskał wole walki i wiarę w zwycięstwo”.
Tym samym zwycięsko zakończona obrona Jasnej Góry stała się początkiem drugiego etapu walk. Partyzanckie oddziały Czarneckiego coraz dotkliwiej atakowały Szwedów, co w efekcie doprowadziło do zwycięstwa.
Obraz Matki Boskiej w „Potopie”
W „Potopie” Sienkiewicza Matka Boska staje się już samodzielną sprawczynią cudów, wręcz – na wzór starożytnych bogiń z Iliady – osobiście wspiera walczących. W końcu staje się tą, której król powierza całe państwo – staje się Królową Polski. Jakże „długą drogę” musiał przebyć obraz dziewczyny z Nazaretu pokornie mówiącej „Fijat” do obrończyni Jasnej Góry i władczyni państwa.
Sienkiewicz kreuje obraz Matki Boskiej poprzez ukazanie czci, jaką się cieszy wśród Polaków, oraz poprzez opis cudów przez nią czynionych. Nie opisuje wyglądu, nie tłumaczy kim była – to już w niezwykle popularnym toposie Matki Boskiej zostało uczynione. Powieściopisarz ukazuje Matkę Boską jako potężną władczynię i protektorkę Polski.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 -