Inny świat - co musisz wiedzieć o powieści Herlinga - Grudzińskiego?

Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim

„Inny świat” - wprowadzenie
Dzięki „Innemu światu” w świadomości kulturalnej Europy zaistniał obraz sowieckiego łagru. Dotychczas niewiele ukazało dzieł poświęconych katordze, ponieważ przeważnie były one wyłapywane przez cenzurę. Gustaw Herling-Grudziński z wielką pieczołowitością i dokładnością odtworzył najtrudniejszy okres w swoim �... wiecej

Inny świat - streszczenie
Powieść składa się z dwóch części – pierwsza liczy osiem rozdziałów (w tym jeden złożony z trzech podrozdziałów), a druga siede¬m (dwa z nich są jeszcze podzielone) - o zbliżonej ilości stron i zamkniętych Epilogiem.

CZĘŚĆ PIERWSZA

Witebsk – Leningrad – Wołogda

... wiecej

Losy głównego bohatera „Innego świata”
Gustaw Herling-Grudziński został aresztowany przez NKWD wiosną 1940 roku w Grodnie podczas próby przekroczenia granicy Związku Radzieckiego z Litwą. Podstawą zatrzymania były wysokie, oficerskie buty z cholewami, które rzekomo miały świadczyć, iż pisarz był „majorem wojsk polskich”, a także pierwsza część nazwiska,... wiecej

Motyw syna marnotrawnego w „Innym świecie”
Biblijny motyw syna marnotrawnego w „Innym świecie” został zrealizowany przez Herlinga-Grudzińskiego poprzez przytoczenie historii Pamfiłowa – starego Kozaka znad Donu i jego syna Saszy – żołnierza Armii Czerwonej. Przypomnijmy, że w oryginale święty Łukasz opisał losy młodego człowieka, który wyrusza w św... wiecej

Moralność obozowa w „Innym świecie”
Wśród więźniów Jercewa panowało przekonanie, że chcąc przetrwać należy odrzucić wyznawane dotąd przekonania i zasady etyczne, ponieważ zupełnie nie sprawdzały się one w nowych, ekstremalnych warunkach. Dlatego też większość z nich przyjęła postawę, którą komunistycznie myśliciele określali mianem relatywizmu moralnego... wiecej

Obraz zesłania i katorgi w „Innym świecie”
„Inny świat” jest literackim świadectwem na mechanizm sowieckiego terroru, który do obozów przymusowej pracy zsyłał wszystkich mogących zagrozić aparatowi państwowemu czy byli podejrzani pod względem politycznym.

Zagadnienie to zostało ukazane przez Grudzińskiego w podobny sposób jak w „Zapiskach z m... wiecej

Plan wydarzeń „Innego świata”
1 – Aresztowanie, więzienie w Witebsku, wyrok pięć lat.
2 – Wywóz „etapem” do więzienia w Leningradzie.
3 – Poznanie w Leningradzkiej celi generałów.
4 – Transport „etapem” do więzienia w Wołogdzie.
5 – Podróż do obozu pracy przymusowej Jercewie.
... wiecej

Dom Swidanij – opis
Obok wartowni stał barak z nowo dobudowanym skrzydłem. Był to „Dom Swidanij”, czyli dom widzeń.

Od strony miasteczka wyglądał ładnie - był zbudowany z belek sosnowych, dach miał pokryty dachówką. Wchodziło się do niego po drewnianych schodkach. Było w nim kilka pokoi, w każdym stały dwa łóżka z czyst... wiecej

Choroby w „Innym świecie”
Jak łatwo się domyślić niewolnicza praca w syberyjskim obozie koncentracyjnym odciskała się na zdrowiu więźniów. Osadzeni w Jercewie często zapadali na choroby, które bezpośrednio wynikały z trudnych warunków klimatycznych, niedożywienia, przemęczenia i braku higieny. Barak szpitalny zawsze przepełniony był pacjentami, którzy... wiecej

Cierpienie i śmierć w „Innym świecie”
Fizyczne i psychiczne cierpienie więźniów było nieodzownym elementem życia obozowego. Można powiedzieć, że taki właśnie był cel i sens istnienia katorgi. Według bolszewików wyniszczenie człowieka ciężką pracą miało go zresocjalizować, a w najgorszym przypadku zabić, by nie zagrażał dalej reszcie społeczeństwa. Gustaw He... wiecej

Rola książki Dostojewskiego „Zapiski z martwego domu” w „Innym świecie”
Jak już to zostało wspomniane na ostateczny kształt „Innego świata” wielki wpływ miały dwa znakomite dzieła światowej literatury – „Dziennik z czasów zarazy” Daniela Defoe i przede wszystkim „Zapiski z martwego domu” Fiodora Dostojewskiego. W tworze Herlinga-Grudzińskiego czytelnik może znale... wiecej

Obraz obozowego życia w „Innym świecie”
Herling-Grudziński z kronikarską dokładnością i skrupulatnością opisał w „Innym świecie” typowy dzień pracy w sowieckim łagrze. Pobudka miała miejsce o piątej trzydzieści rano, a więźniem odpowiedzialnym za nią w każdym baraku był tak zwany „razwodczik”. Jego zadaniem było postawienie wszystkich na no... wiecej

Opowiadanie B. – streszczenie i znaczenie
„Opowiadanie B.” jest specjalnie wydzieloną i odrębną częścią rozdziału „Trupiarnia”. Jest to jedyny moment w „Innym świecie”, w którym Herling-Grudziński powierza komuś innemu rolę narratora.

Więzień B. był nauczycielem gimnazjalnym i oficerem wojska polskiego. Kiedy 22 czerwca II... wiecej

Obraz sowieckich łagrów w „Innym świecie”
Herling-Grudziński stworzył w „Innym świecie” obraz sowieckich łagrów, który poznał z autopsji. Dzięki lekturze książki czytelnik dowiaduje się zatem „z pierwszej ręki” o wyglądzie radzieckich obozów pracy przymusowej, poznaje mechanizmy nimi rządzące oraz codzienne zwyczaje panujące między więźniami ... wiecej

Gustaw Herling-Grudziński – notatka szkolna
Gustaw Herling-Grudziński urodził się 20 maja 1919 roku w Kielcach. Był najmłodszym z czwórki dzieci Józefa i Doroty. W metryce miał jako miejsce narodzin miał jednak wpisane Skrzelczyce, folwark w Kieleckiem, w którym rodzice posiadali dworek.

W 1929 roku Gustaw został przyjęty do Gimnazjum Męskie im. Mikołaja Reja ... wiecej

„Inny świat” – interpretacja tytułu
Tytuł najsłynniejszego dzieła Gustawa Herlinga-Grudzińskiego na pierwszy rzut oka może wydawać się zaskakujący i zagadkowy. Przed zapoznaniem się z treścią utworu czytelnikowi pozostaje domyślanie się o jakim innym świecie chce opowiedzieć mu autor. Szybko okazuje się, że tytuł ten można interpretować w dwojaki sposób.
wiecej

„Inny świat” – interpretacja motta
Motto: „Tu otwierał się inny, odrębny świat, do niczego niepodobny; tu panowały inne, odrębne prawa, inne obyczaje, inne nawyki i odruchy; tu trwał martwy za życia dom, a w nim życie jak nigdzie i ludzie niezwykli. Ten oto zapomniany zakątek zamierzam tutaj opisać” pochodzi z powieści „Zapiski z martwego domu”... wiecej

Czas i miejsce akcji „Innego świata”
W „Innym świecie” Gustaw Herling-Grudziński opisał pięć najtrudniejszych lat swojego życia, kiedy to znajdował się w sowieckiej niewoli. Utwór rozpoczyna się latem 1940 roku w więzieniu w Witebsku, o czym dowiadujemy się już z pierwszego zdania: „Lato w Witebsku dobiegało końca”. Osadzony tam Herling-Gru... wiecej

Okoliczności powstania „Innego świata”
Ważne jest by wiedzieć, że „Inny świat” ukazał się najpierw w języku angielskim, a w Polsce oficjalnie był dostępny dopiero pod koniec roku 1988, kiedy zmiana systemowa była kwestią czasu. Pierwsze polskie wydanie książki Gustaw Herling-Grudziński opatrzył autorskim wstępem, z którego czytelnicy mogli dowiedzieć ... wiecej

„Inny świat”- kompozycja utworu
Również w swojej kompozycji dzieło Gustawa Herlinga-Grudzińskiego nawiązuje do „Zapisków z martwego domu” Fiodora Dostojewskiego. Podobnie jak utwór wielkiego rosyjskiego pisarza, „Inny świat” został podzielony na dwie mniej więcej równe części. Każda z nich składa się z jedenastu opowieści-rozdziałó... wiecej

Narracja w „Innym świecie”
Jeśli chodzi o narrację, to można powiedzieć, że w „Innym świecie” Gustaw Herling-Grudziński pozostał wierny tradycji literackiej. Klasyczny sposób prowadzenia narracji w połączeniu z nowatorską na i rzadką jak na swoje czasy tematyką zapewnił autorowi uznanie czytelników na całym świecie.

Jak pisze ... wiecej

Autobiografizm w „Innym świecie”
„Kiedy w roku 1942 wyjechałem z Rosji jako żołnierz armii polskiej na Wschodzie, miałem niezachwianą prawie pewność, że już nie potrafię pisać po tym, co przeżyłem i widziałem” – pisał w londyńskich „Wiadomościach” w 1951 roku Gustaw Herling-Grudziński. Na szczęście okazało się, że pomimo d... wiecej

Przestrzeń obozu w Jercewie ukazana w „Innym świecie”
Herling-Grudziński z niezwykłą dbałością o szczegóły opisał w „Innym świecie” przestrzeń obozu w Jercewie, w którym spędził kilka lat.

Ten obóz kargopolski, założony w 1936 roku, w 1940 roku mieścił już trzydzieści tysięcy więźniów. Jego teren był rozrzucony w promieniu kilkudziesięciu kilo... wiecej

Słownictwo obozowe w „Innym świecie”
Jednym ze sposobów możliwie jak najwierniejszego oddania atmosfery i obyczajów panujących w obozie w Jercewie było odtworzenie przez Gustawa Herlinga-Grudzińskiego języka, jakim posługiwali się osadzeni. Dzięki temu zabiegowi dzieło uzyskało jeszcze więcej znamion autentyzmu, również narracja stała się przez to bardziej wiary... wiecej

Tło historyczne „Innego świata”
„Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego to dzieło, które ciężko zrozumieć, nie znając historycznego kontekstu opisanych w nim wydarzeń. Akcja powieści jest głęboko osadzona w realiach społeczno-politycznych okresu drugiej wojny światowej, ale porusza także wiele wcześniejszych aspektów, związanych zwłaszcza ... wiecej

Język w „Innym świecie”
Język „Innego świata” jest jednym z najważniejszych elementów potwierdzających z jednej strony artyzm, a z drugiej autentyczność dzieła Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Pisarz wielokrotnie zmienia stylistykę, aby dopasować ją do konkretnych sytuacji narracyjnych. Na podstawie samego języka łatwo wyodrębnić części ... wiecej

Wartości artystyczne „Innego świata”
„Inny świat” to utwór bardzo trudny do jednoznacznej klasyfikacji. Sam Gustaw Herling-Grudziński zasugerował w podtytule, że są to zapiski, lecz można w jego dziele odnaleźć elementy charakterystyczne dla takich gatunków jak reportaż, nowela, opowiadanie, relacja, esej, pamiętnik, autobiografia czy powieść edukacyjna... wiecej

Więźniowie i ich relacje w obozie ukazane w „Innym świecie”
Grudziński obalił w swojej powieści „Inny świat” pewien mit. Jak wynika z jego wspomnień, okrucieństwo w obozie nie było tylko domeną oficerów NKWD i ich podwładnych. Prócz kilku bezinteresownych i szczerych przejawów przyjaźni (Grudziński zbliżył się do Dimki, pani Olgi i Kostylewa), relacje więźniów można na... wiecej

Obraz narodowości w „Innym świecie”
Herling-Grudziński w „Innym świecie”, podobnie jak Andrzej Szczypiorski w „Początku”, pokazał, że nie można posługiwać się generalizowaniem, jeśli chodzi o obraz narodowości podczas II wojny światowej. Pisarz daleki był od trzymania się stereotypu złego Niemca, przyjaznego Rosjanina czy dbającego jedyni... wiecej

Interpretacja ostatniej sceny „Innego świata”
Epilog „Innego świata” stanowi po pierwsze klamrę kompozycyjną, ale zawiera w sobie bardzo ważne, a być może najważniejsze, przesłanie całego utworu. Przypomnijmy, że zostało w nim opisane spotkanie pomiędzy autorem a jego dawnym kolegą z celi w Witebsku, które miało miejsce już po zakończeniu wojny, w czerwcu 194... wiecej

Próba zachowania człowieczeństwa w „Innym świecie”
Zagadnienie próby zachowania człowieczeństwa w powieści Grudzińskiego „Inny świat” można rozpatrywać w kontekście przyjaźni autora z Kostylewem, którego losy są dowodem na podejmowanie takiego trudu. Swoją niezłomnością i uporem, manifestowanym w Jercewie wykazał, że o swoje człowieczeństwo trzeba walczyć do k... wiecej

Praca w „Innym świecie”
Ciężka fizyczna praca w okrutnych warunkach stanowiła główną ideę powstania obozów koncentracyjnych w bolszewickiej Rosji. Kolonizacja Syberii, budowa trakcji kolejowych, wyręb lasów, wydobycie kruszców – między innymi do takich prac posyłano już od czasów carskich więźniów politycznych i najgorszych kryminalistów. W ... wiecej

Charakterystyka Kostylewa
Rozdział „Ręka w ogniu” poświęcony został historii życia i śmierci Michaiła Aleksiejewicza Kostylewa. Był on mężczyzną młodym, wysokim, można powiedzieć nawet, że wielkim, o krzaczastych brwiach i wąskich ustach. Więcej na temat jego wyglądu nie wiadomo, ale nie on był najważniejszy, lecz bohaterska postawa, j... wiecej

Bohaterowie „Innego świata”
Bohaterami powieść „Inny świat” są więźniowie przebywający w celi numer 37 w Leningradzie, w bloku „pieresyłki”, w którym „zdycha się za życia”. Jest śród nich wielu więźniów „politycznych” z wojsk lądowych, lotniczych lub morskich. Wszyscy są w randze generała, ale nie mają ... wiecej

Okrucieństwo więźniów w „Innym świecie”
Zwykło się uważać, że to oficerowie NKWD i ich podwładni znęcali się nad więźniami w Jercewie, jednak z równie wielkim okrucieństwem to sami osadzeni stosowali przemoc wobec innych. Do największych sporów dochodziło zawsze pomiędzy więźniami politycznymi, a tak zwanymi „bytownikami”, czyli pospolitymi kryminalist... wiecej

Mechanizm sowieckiego terroru ukazany w „Innym świecie”
Herling-Grudziński w swojej powieści „Inny świat” ukazał mechanizm sowieckiego terroru podczas II wojny światowej. Na przykładzie własnych wspomnień opisał sposób, w jaki ZSRR rozprawiało się z „niewygodnymi” ludźmi.

Sowiecki terror, widoczny w obozie pracy przymusowej w Jercewie opierał si... wiecej

Obraz totalitaryzmu w „Innym świecie” Grudzińskiego
Powieść Herlinga-Grudzińskiego „Inny świat” to doskonałe studium totalitaryzmu, tym bardzie autentyczne, że oparte na faktach.

Pisarz przybliżył metody działania stalinizmu, oparte na skazywaniu niewinnych i „niewygodnych” z punktu widzenia polityki terroru ludzi na długie lata w obozie pracy pr... wiecej

Najważniejsze cytaty z „Innego świata”
„(...) za ‘prawdziwy’ głód uważaliśmy tylko taki stan, w którym na wszystko dookoła patrzy się jak na obiekt do zjedzenia”.

”Taki jest jednak zawsze pierwszy odruch beznadziejności: wiara, że w samotności cierpienie zahartuje się i wysublimuje jak w ogniu oczyszczającym. Mało ludzi potra... wiecej

Bibliografia „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
Bibliografia

• „Etos i artyzm. Rzecz o Herlingu-Grudzińskim”, pod redakcją Seweryny Wysłouch i Ryszarda K. Przybylskiego, Poznań 1991.
• „Słownik terminów literackich”, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1988.
• Bolecki W., „Herling-Grudziński G., Rozmow... wiecej