Jesteś w: Opowiadania Borowskiego

Człowiek w czasach zagłady – Jaki obraz człowieka i cywilizacji europejskiej kreuje T. Borowski w swoich opowiadaniach?

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

W 1943 roku Tadeusz Borowski dostał się do obozu koncentracyjnego. Stracił w ten sposób z pola widzenia świat zewnętrzny. W jego opowiadaniach opisany jest wewnętrzny świat obozu, rządzący się własnymi prawami. Świat ten można jednak potraktować jako „wynalazek” charakterystyczny dla faszystowskiego totalitaryzmu.

Świadczy on o całkowitym upadku idei demokratycznych i o odrodzeniu się systemu niewolniczego. Mit o wyższości rasowej usprawiedliwia masowe ludobójstwo, które w obozie staje się zjawiskiem codziennym. Jest to obraz upadku wszelkich wartości i biologicznej wegetacji uprzedmiotowionych ludzi. Ich podporządkowanie się narzuconym warunkom, próby przystosowania się do nich, milcząca zgoda na to, co dzieje się w obozie, udowadniają bezsilność tych ludzi wobec oprawców. Borowski przedstawia obraz upadku cywilizacji europejskiej, która nie potrafiła skutecznie przeciwdziałać rozwijającej się ideologii faszystowskiej. Z resztą, niemiecki faszyzm wyrósł na gruncie rozczarowań związanych z demokracją.

Pisarzem, który polemizował z Borowskim był Gustaw Herling – Grudziński. On również był więźniem obozu koncentracyjnego, tyle, że nie był to Oświęcim. Herling- Grudziński zarzucał Borowskiemu nihilizm. Uważał on, że w nieludzkich warunkach też należy chronić pryncypialne prawa moralne i potwierdzać je czynami. Uważa również, że Borowski zapomina o ludziach, którzy w obozowych warunkach nie zrezygnowali ze swoich wartości i starali się zachować godność. Podejrzewa Borowskiego o relatywizm moralny czyli o pogląd, że jest wiele systemów wartości, żaden z nich nie jest absolutnie najlepszy, i że różne kultury mają prawo korzystać z różnych systemów. Wyciąga z tego wniosek, że Borowski szuka wartości tam, gdzie być ich nie mogło.



  Dowiedz się więcej