Jesteś w: Potop

Potop - motywy literackie (motyw przyjaźni, motyw rycerza, motyw pojedynku)

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim



Na Litwie wśród zdradzieckiej magnaterii na plan pierwszy wysuwają się przede wszystkim dwie postaci: Bogusław i Janusz Radziwiłłowie. Mimo, że byli braćmi ich zdrada wynika z całkiem różnych pobudek. Janusz wierzy, że czyni wszystko dla dobra Polski, jednak w rzeczywistości jest zaślepiony przez ambicję. Planuje wypowiedzieć posłuszeństwo Janowi Kazimierzowi i oddać się pod protekcję Karola Gustawa w zamian za oddanie mu Litwy. Jest świetnym, pełnym charyzmy mówcą, który bez problemu odnajdzie argumenty, aby przekonać niektórych do swoich racji.

Dzięki swoim zdolnościom krasomówczym i manipulacji udało mu się przeciągnąć na stronę „zdrady” Andrzeja Kmicica, przekonanego o nieegoistycznych zamierzeniach Janusza. Dopiero w chwili śmierci, kiedy – było już za późno – Janusz Radziwiłł leży samotny i przerażony, zdaje sobie sprawę, że to co zrobił było najstraszniejszym występkiem przeciw ojczyźnie. Jednak na rehabilitację było już za późno, książę umiera z piętnem zdrajcy, unikając sprawiedliwości dziejowej. Drugi z braci, Bogusław to cynik pozbawiony jakichkolwiek zasad. Dla niego ojczyzna nie ma żadnej wartości i jest w stanie sprzedać ją bez żadnych skrupułów. Uważa Kmicica za podobnego sobie i wyjawia prawdziwe zamierzenia swojego brata, co oczywiście jest błędem. Podczas decydującej walki życie ratuje mu tylko to, że Andrzej Kmicic nie chce mieszać prywaty do porachunków ze zdrajcą ojczyzny.

Motyw władcy w „Potopie” (portret Jana Kazimierza)


Król polski - Jan Kazimierz w powieści „Potop” Sienkiewicza jest postacią drugoplanową. Autor nie opisuje jego drogi do władzy, wiemy tylko że jest królem Polski w momencie najazdu wojsk szwedzkich dowodzonych przez Karola Gustawa – króla Szwecji. Polska podczas tego najazdu jest bardzo słaba.

Król nie ma praktycznie żadnej władzy, gdyż sprawowali ją magnaci i szlachta. Kiedy król dowiedział się, że w wyniku działań wrogich wojsk Wielkopolska poddała się oraz, że magnaci zdradzili go, postanawia wyjechać na Śląsk, aby się ukryć. Ten moment, załamuje Polaków, Szwedzi bardzo szybko opanowują nowe tereny. Jednakże następuje moment zwrotny w wojnie, Polacy pod dowództwem Andrzeja Kmicica - Babinicza i księdza Augustyna Kordeckiego odpierają atak na święte miejsce Polaków – Częstochowę. Babinicz dociera na Śląsk, gdzie staje przed obliczem Jana Kazimierza. Władca obdarza go zaufaniem i decyduje, że Babinicz będzie mu towarzyszył w drodze do kraju. Podczas walki w górach, w obronie króla, Kmicic zostaje ciężko ranny, sądząc że umrze, wymienia swe prawdziwe nazwisko. Jan Kazimierz wybacza mu wszystkie jego winy. Król Polski, nie zważając na niebezpieczeństwa postanawia wrócić do ojczyzny. Cały naród wita Jana Kazimierza z wielką radością i nadzieją na lepszą przyszłość. Król wyglądał jak ojciec opatrzności, który wraca, aby ocalić swoją ojczyznę.

We Lwowie, który stał się tymczasową stolicą Rzeczypospolitej, Jan Kazimierz ofiarowuje ojczyznę Matce Boskiej. Akt ten wzbudza w sercach Polaków jeszcze większy zapał i nadzieję. Szwedzi ponoszą kolejne porażki. Kolejne zwycięstwa Polaków pozwalają na wyparcie przeciwnika i na powrót spokoju w Rzeczypospolitej. Na ostatnich kartach powieści Jan Kazimierz wysyła list, który został odczytany w kościele w obecności szlachty laudańskiej, z którą to Kmicic nieraz się ścierał. W liście tym król wymienia wszystkie zasługi głównego bohatera „Potopu”, które zmazują jego wszelkie przewinienia. Ten list pokazuje jak wielkim władcą był Jan Kazimierz, który zawsze pamiętał o swoich żołnierzach.

W „Potopie” duże znaczenie odegrała także żona Jana Kazimierza, Maria Ludwika, która w słynnej przemowie z Głogowa podkreśliła jak szczególnym krajem jest Polska i jej mieszkańcy, pomimo krytycznego głosu jej męża. Maria Ludwika podkreśliła wspaniałą historię Rzeczypospolitej oraz prosiła aby król nie gardził nią, tylko ją wsparł.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 - 



  Dowiedz się więcej