Jesteś w: Medaliony

„Ludzie ludziom zgotowali ten los” – wyjaśnienie motta

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Mottem nazywającym wprost to, o czym będzie mowa w książce, są słowa zawarte na początku „Medalionów” Zofii Nałkowskiej: „Ludzie ludziom zgotowali ten los”. „Medaliony” to zbiór krótkich opowiadań-relacji, portretów ludzi, którzy przeżyli piekło hitleryzmu i zdecydowali się o tym opowiedzieć autorce w czasie, gdy była ona w składzie komisji badającej zbrodnie hitlerowskie.

Te kilka ludzkich biografii przedstawionych literacko przez Nałkowską pokazują całą prawdę o wojnie – kiedy człowiek zaczyna myśleć tylko o sobie, o swoim głodzie, ratowaniu życia za wszelką cenę, kiedy musi zostawić zmarłych i zabitych za sobą i stale uciekać przed niebezpieczeństwem z rąk drugiego człowieka. Bo właśnie to jest w tym wszystkim najistotniejsze, że tego bólu i cierpienia nie zadał człowiekowi ślepy los, jakieś zdarzenie, wypadek, tylko drugi człowiek, istota myśląca, posługująca się rozumem, emocjami, teoretycznie taka sama. A jednak inna – zdolna do zadawania ran, gwałtu, śmierci, do katowania i dręczenia.

Nałkowska obrazowo przedstawia kolejne fakty – jak dokonywano selekcji w obozach koncentracyjnych, jak pędzono do komór gazowych kobiety i dzieci, jak upodlony człowiek godził się na wiele, by tylko przeżyć. I nie pisze w książce o przejawach odwagi tych nadludzi, którzy mogli kogoś ocalić. Być może wśród nich był ktoś, kogo poruszał dramat zabijanych, jednak nikt nie zareagował, nikt nie sprzeciwił się Hitlerowi, nie zaryzykował własnym życiem dla życia podludzi. Tak więc przy milczącej aprobacie innych dokonało się ludobójstwo na ogromną skalę.

Tytułowe motto jest nie tyle cytatem zaczerpniętym z innego dzieła, ale jest kwintesencją treści „Medalionów” i opisanych w nich wydarzeń. Jest to podsumowanie strasznych wydarzeń i strasznej prawdy o człowieku i braku w nim tych podstawowych cech, które wyróżniają go na tle świata przyrody. O tej prawdzie, a także o tych ludziach, którzy zginęli, nie można zapomnieć, naszym obowiązkiem jest pamiętać. Opowiadania Nałkowskiej można traktować jako wezwanie do rozważań nad ludzką naturą i zdolnością człowieka do popełniania najgorszych, „nieludzkich” czynów.



  Dowiedz się więcej