Jesteś w: Medaliony

Zofia Nałkowska - biografia

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Zofia Nałkowska urodziła się 10 listopada 1884 roku w Warszawie. Jej ojciec, Wacław Nałkowski, geograf, socjolog i historyk, szybko wprowadził córkę do kręgów intelektualnych i artystycznych stolicy.

Nałkowska bardzo wcześnie zaczęła swą karierę pisarską i już w 1898 roku w Przeglądzie Tygodniowym ukazał się jej pierwszy utwór poetycki.

W 1901 roku autorka ukończyła prywatną warszawską pensję dla dziewcząt. Ponieważ w zaborze rosyjskim, na terenie którego mieszkała, kobiety nie mogły uczęszczać na uniwersytet, autorka nie zdobyła formalnego wykształcenia. Dbała jednak o swe wykształcenie, wiele czytając oraz korzystając z wykładów prowadzonych przez Latający Uniwersytet.

Mając dwadzieścia lat opublikowała pierwszą powieść – Kobiety. Analizowała w niej kobiecą psychikę, uczucia i erotyzm. W tym samym roku poślubiła L. Rygiera i wyjechała z nim do Krakowa. Po kilku latach para wróciła do Warszawy. W 1922 roku Nałkowska ponownie wyszła za mąż za Jura-Gorzechowskiego, jednak rozstała się z nim już w 1929 roku.

Była członkinią Pen Clubu oraz Związku Literatów Polskich. Od 1933 roku stała się także członkinią Polskiej Akademii Literatury.

W czasie wojny mieszkała w stolicy, a źródłem utrzymania dla niej, jej siostry i matki był prowadzony przez autorkę sklep z tytoniem. Po wyzwoleniu przeniosła się do Karkowa, gdzie uczestniczyła w pracach Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich.

Autorka zmarła w 1954 roku w stolicy. Pochowano ją na warszawskich Powązkach.

Cechy twórczości
Styl autorki jest niepowtarzalny, Nałkowska starał się go kształtować od wczesnych lat młodości. Całe życie pisała również dzienniki, które opublikowano po jej śmierci i które stały się obrazem życia literackiego w dwudziestoleciu międzywojennym, świadectwem inspiracji, z jakich czerpała autorka oraz obrazem przeżyć osobistych.

Wątki autobiograficzne można odnaleźć zwłaszcza we wczesnych powieściach Nałkowskiej. W późniejszej twórczości zdają się już zanikać. Cechą jej wczesnej twórczości zdaje się być również intelektualizm i próba rozumowego wyjaśnienia świata oraz ludzkiej psychiki. Nałkowska w tym okresie zdawała się pozostawać pod wpływem dwu modeli sztuki – jeden pochodził z Europy Zachodniej i opierał się na kryzysie wartości oraz systemów filozoficznych, plasując się w pobliżu nurtów takich jak pesymizm oraz irracjonalizm. Drugi model wywodził się z Polski, kształtował się pod wpływem zaborów, miał charakter realistyczny, podejmował zagadnienia społeczne i polityczne.

Wczesny okres twórczości autorka poświęciła zagadnieniu kobiety, jej roli w społeczeństwie, emocjom i uczuciom. Kobiety te miały rysy postaci młodopolskich – były to często femmes fatales, istoty demoniczne. Korzystając z modernistycznego stylu autorka pisała w bardzo barwnie, z licznymi ozdobnikami, dbała jednak o jasność i przejrzystość narracji, kierując ją w bardzo realistyczny sposób.

Jak zaznaczyła kiedyś sama autorka, cezurą w jej twórczości była pierwsza wojna światowa. Zmieniła ona między innymi pisarski warsztat Nałkowskiej – patetyczność i wzniosłość zastąpił styl bardziej chaotyczny i mniej ozdobny. Uwagę swą skierowała również na badanie ludzkiej osobowości, zachowań, wpływu innych ludzi, działań oraz środowiska. W jej powieściach uwidaczniać zaczął się psychologizm.
Psychologizm -
tendencja do pokazywania bohaterów literackich przez pryzmat ich zachowań, psychiki.
Przemiany, jakie zaszły w twórczości Nałkowskiej, były częścią przemian, jakie zachodziły w całej polskiej prozie. Obok innego języka, obejmowały również opisywanie powszechności i normalności, zachwyt „autentycznością” życia.

Z czasem twórczość autorki zaczął charakteryzować społeczny krytycyzm.
Wszystkie utwory autorki można zaliczyć do grona prozy obyczajowej i psychologicznej.

Inne dzieła
  • Kobiety
  • Charaktery
  • Romans Teresy Hennert
  • Granica (1932)
  • Dom kobiet
  • Niecierpliwi
  • Medaliony (1946)
  • Węzły życia
  • Dzienniki
Granica jest kulminacyjnym utworem w twórczości Nałkowskiej, będącym manifestem filozoficznym, artystycznym oraz ideowym autorki. Jest również syntezą jej wiedzy o człowieku, społeczeństwie, osobowości ludzkiej i jej determinantach. Granica jest doskonałą syntezą wiedzy o człowieku z artyzmem narracji, kompozycji i stylu. W Granicy autorka postawiła wiele bardzo aktualnych pytań – o moralność człowieka, granice moralności oraz tożsamości, o wybór postaw i ich uwarunkowania.



  Dowiedz się więcej