Jesteś w: Ferdydurke

Ferdydurke - wszystko, czego możesz nie wiedzieć o powieści Gombrowicza

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim


Przy tym wszystkim Gombrowicz tworzy własny kod językowy wprowadzając słowa – klucze czy, jak kto woli, słowa kluczowe. Słowa kluczowe są to słowa charakterystyczne dla danego tekstu, autora, stylu czy gatunku. By odnaleźć słowa-klucze porównuje się częstotliwość występowania słów w tekście z ich częstotliwością występowania w języku w ogóle. W „Ferdydurke” takimi słowami są: pupa, łydka i gęba. Tworzą one kod, dzięki któremu autor oddaje istotę rzeczy przy użyciu tylko jednego wyrazu. Po to, by określić ciężar gatunkowy opisywanego zjawiska momentami wielokrotnie powtarza to samo słowo. Słowo najbardziej infantylne czyli pupa bywa też często zdrabniane.

Stworzony przez Gombrowicza kod symbolicznie określa różne formy. I tak:pupa to znak dziecięcości, z którą kojarzy się niewinność, łatwowierność, prostoduszność i konieczność czuwania nad brzdącem; łydka to symbol młodości, witalności, sportu, gibkiej sylwetki – zgrabnej i atrakcyjnej; gęba jest maską, którą człowiekowi narzuca otoczenie.

Jak na epikę, opisów przyrody w „Ferdydurke” jest mało. Są one bardzo skromne, bez opisywania szczegółów i budowania nastroju. A jednak Julian Przyboś nazwał Gombrowicza „poetą prozy”.
Najogólniej mówiąc, poetyckość prozy Gombrowicza wynika z posłużenia się groteską jako naczelną zasadą. Samo pojęcie „groteski” pochodzi z XV wieku, z czasów pierwszych wykopalisk archeologicznych w podziemiach Rzymu. Wszelkie deformacje w mitologicznych wizerunkach łączących części ciała ludzkiego z ciałami zwierząt / chimery, sfinksy, minotaury / nazwano wówczas groteskowymi. Po czterech wiekach funkcjonowania tego terminu, rozszerzył on swoje znaczenie. Zaczynają kojarzyć się z nim takie motywy jak: maskarada, manekiny, marionetki, karnawał a jednocześnie obłęd i szaleństwo. W dwudziestoleciu międzywojennym groteska odzwierciedla nastroje związane z głębokimi przemianami cywilizacyjnymi.

Do głosu dochodzą nastroje katastroficzne. Świat wydaje się niespójny, niepowiązany ze sobą logicznie, wypełniony wyolbrzymionymi kontrastami. Jednostka czuje się w nim coraz bardziej poddawana automatyzacji, sterowana przez masy, co budzi w niej chęć ucieczki. To wszystko znalazło swój wyraz w powieści Gombrowicza „Ferdydurke”. Ten szczególny nastrój pogłębia dodatkowo wprowadzona do powieści poetyka snu – bieg zdarzeń rządzi się własnymi prawami, wymykającymi się zasadom zdrowego rozsądku.

Sam pisarz nazwał siebie pierwszym polskim egzystencjalistą analizującym problem zagubienia jednostki w konwencjach, terroryzowania jej przez narzucanie masek i ról czyli przez formę obowiązującą w społeczeństwie oraz tłamszenie jej indywidualności. Jego bohaterowie robią rzeczy absurdalne, poruszają się w świecie śmiesznym a jednocześnie przerażającym. Główny bohater „Ferdydurke”, Józio jest groteskowy przez swoje niedopasowanie i chociaż przy tym wydaje się trzeźwo myślącym to jednak powieść kończy się paniczną ucieczką.

„Ferdydurke” - nowatorstwo powieści


Pisząc powieść „Ferdydurke” Gombrowicz stworzył utwór całkowicie oryginalny. Dotyczy to zarówno treści jak i formy.

Na treść utworu złożyły się: historia głównego bohatera Józia, który jest niedojrzały, nieokreślony i posiada świadomość własnej niedojrzałości oraz dwie powiastki filozoficzne poprzedzone przedmowami, w których autor zawarł rozważania dotyczące literatury. W to wszystko wpleciona została wykładnia własnej filozofii pisarza, związanej z człowiekiem funkcjonującym w społeczeństwie, w układach z innymi ludźmi.

Forma utworu to kompozycja powieści i jej język.

Gombrowicz bawi się formą powieści realistycznej. Sięga również do innych gatunków literackich
/np. powieść przygodowa, sensacyjna, romans itd./, których do końca nie realizuje, obraca wszystko w żart lub lekceważy / np. samobójstwo Syfona – zakończenie wątku krótką wzmianką /. Stosuje często demaskatorską ironię ukazując cechy samej literatury / Filidor dzieckiem podszyty i Filibert dzieckiem podszyty /. Forma jego utworu jest kpiną, grą, w którą wciąga czytelnika, popisem absurdalnego dowcipu, co oddaje odpowiednio zastosowany język.

Korzystają z najrozmaitszych figur stylistycznych Gombrowicz stwarza własny, niepowtarzalny język groteski. Wprowadza też własny kod językowy, dzięki któremu przy pomocy jednego słowa jest w stanie przekazywać złożone treści / gęba, pupa, łydka /.

Zarówno treść, jak i forma powieści „Ferdydurke” złożyły się na utwór wyróżniający się na tle ówczesnej twórczości prozatorskiej.

Naczelną, wszechobecną w utworze kategorią jest groteska. Przy jej pomocy pisarz stara się pokazać niedorzeczność form narzucanych jednostce przez społeczeństwo i doprowadza do rozkładu wszystko to, na czym opiera się potoczny światopogląd.
Odwołania do tradycji literackiej służą głównie sparodiowaniu jej. Do tego należy dodać jeszcze niejasny tytuł utworu i zaskakującą rymowankę na jego zakończenie.

J. Błoński określił tę powieść w następujący sposób: „jej największym urokiem jest zupełna nieprzewidywalność. Roi się ona od niespodzianek – sytuacyjnych, osobowych, stylistycznych (…)”
Pierwsi czytelnicy powieści Gombrowicza „Ferdydurke” podzielili się na dwie grupy. Pierwsza grupa widziała w tym utworze satyrę na stosunki społeczne w okresie międzywojennym. Druga z miejsca okrzyknęła dzieło Gombrowicza utworem awangardowym. Sam Gombrowicz określił siebie pierwszym polskim egzystencjalistą.

„Ferdydurke” - realizm i fantastyka


strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 - 



Ferdydurke – streszczenie

Pewnej nocy bohater powieści, trzydziestoletni literat nie może spokojnie spać. Najpierw wydaje mu się, że jedzie taksówką na dworzec, później budzi się i rozmyśla o dzieciństwie, o swojej debiutanckiej książce, która spotkała się z krytyką i o poczuciu wyobcowania. W trakcie tych rozmyślań jego oczom ukazuje się stojąca k... wiecej



Ferdydurke – motyw dojrzałości

Przewodnią myślą powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest problem dojrzałości czy też niedojrzałości człowieka. Uważa on, że niedojrzałość jest cechą przypisaną człowiekowi. Z biegiem czasu zmieniamy się fizycznie ale skrzętnie ukrywamy to, czego pragniemy i co naprawdę odczuwamy. Tak dzieje się również z bohat... wiecej



Witold Gombrowicz – notatka szkolna

Witold Gombrowicz urodził się 4 sierpnia 1904 roku w Małoszycach na Sandomierszczyźnie. Pochodził z herbowej rodziny / matka z domu Kotkowska była herbu Ostoja, ojciec – herbu Kościesza /. Rodzina należała do zamożnego ziemiaństwa. Pisarz był najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Miał jeszcze trójkę rodzeństwa. Na chrzcie dos... wiecej



Ferdydurke – losy Józia

I Rozważania nad sobą we własnym warszawskim mieszkaniu i poranna wizyta Pimki.
II Józio w szkole
1. Wizyta w gabinecie dyrektora szkoły
2. Boisko szkolne i nowi szkolni koledzy
3. Pierwsze lekcje
4. Pojedynek Syfona z Miętusem na miny

III Józio u Młodziaków
1. Poznawanie ... wiecej



Ferdydurke – charakterystyka głównych bohaterów

Józio Kowalski – Główny bohater. Trzydziestoletni literat o niedojrzałej osobowości, którego
profesor Pimko postanawia edukować i cofa go do poziomu gimnazjalisty.

Profesor Pimko – Profesor z Krakowa, kurator, specjalista od wychowania młodzieży, autorytet ukrywający swoje prawdziwe oblicze pod maską d... wiecej



Ferdydurke – rodzina Młodziaków – charakterystyka

Rodzina Młodziaków jest warszawską rodziną inteligencką. Ich sytuacja materialna przedstawia się bardzo dobra. Posiadają własną willę z ogródkiem, którą urządzili zgodnie ze swoimi upodobaniami. Prowadzenie domu powierzono zatrudnianej przez nich służącej. Pani domu, inżynierowa Młodziakowa wolny czas poświęca na działalno... wiecej



Ferdydurke – Rodzina Hurleckich – charakterystyka

Rodzina Hurleckich mieszka w majątku ziemskim Bolimowo., który jest ich własnością. Mieszkają we dworze.

Hurleccy są dalekimi krewnymi głównego bohatera, Józia. Rodzina składa się z czterech osób: ciotki Hurleckiej z domu Lin, wuja Konstantego zwanego Kociem, ich syna Zygmunta i wychowanicy Zosi.

W mająt... wiecej



Ferdydurke – najważniejsze cytaty

• Wielka poezja, będąc wielką i będąc poezją, nie może nie zachwycać nas, a więc zachwyca.
• Dlaczego Słowacki wzbudza w nas zachwyt i miłość? (...)
• Dlatego, panowie, że Słowacki wielkim poetą był.
• Normalność jest linoskoczkiem nad otchłanią anormalności.

• L... wiecej



Ferdydurke – problematyka

Podstawowym problemem powieści Witolda Gombrowicza „Ferdydurke” jest walka z formą. Sam Gombrowicz napisał o tym tak: „(…) istota ludzka nie wyraża się w sposób bezpośredni i zgodny ze swoją naturą, ale zawsze w jakiejś określonej formie i że owa forma, ów styl, sposób bycia nie jest tylko z nas, lec... wiecej



Ferdydurke – walka z formą

Walka z formą w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” odbywa się na kilku płaszczyznach.
Konstrukcja powieści - zmierza do rozbicia stylu tradycyjnej powieści realistycznej. Autor robi to poprzez pomieszanie realizmu z fantastyką i wprowadzenie pozornego chaosu. Wrażenie chaosu powiększa dodatkowo umieszczenie w p... wiecej



Ferdydurke – koncepcja człowieka uwikłanego w formę

Walka z formą jest głównym problemem powieści Gombrowicza „Ferdydurke”. Wszyscy jego bohaterowie ukształtowani są według określonego modelu, ponieważ człowiek jest istotą społeczną.

Oznacza to, że w kontaktach w gronie rodzinnym, w grupie rówieśniczej, w środowisku zawodowym czy w jakimkolwiek innym prz... wiecej



Ferdydurke – pupa, gęba i łydka – słowa klucze

Gombrowicz pisząc powieść „Ferdydurke” stworzył do komunikowania się z czytelnikiem własny, specyficzny język. Znalazły się w nim, między innymi słowa-klucze będące zręcznymi nośnikami znaczeń, które wymagają dłuższego wyjaśniania. Słowa te tworzą kod, dzięki któremu autor oddaje istotę rzeczy przy użyciu ... wiecej



Ferdydurke – walka Józia z „gębą” i „pupą”

W powieści Gombrowicza trzydziestoletni literat walczy z narzucaną mu przez świat zewnętrzny formą. Najpierw zostaje „upupiony” przez profesora Pimkę, który robi z niego gimnazjalistę. Usiłuje przeciwstawić się temu ale szybko uświadamia sobie, że nie ma szans na ucieczkę. W szkole, co prawda uczniowie walczą z narzuc... wiecej



Ferdydurke – groteska w powieści

Pojęcie groteski zmieniało swoje znaczenie na przestrzeni wieków. W wieku XX groteska zaczęła oznaczać to, co nie jest sztuką klasyczną. W tym czasie powstał parodyjno - groteskowy nurt literacki nacechowany satyrą i komizmem. Przyjęło się też mówieniem sztuce i literaturze o niej samej. Po olbrzymich przemianach cywilizacyjnych ... wiecej



Ferdydurke jako powieść awangardowa

Powieść awangardowa zaistniała w początkach XX wieku. Powstała z takich kierunków w sztuce, jak ekspresjonizm czy surrealizm. Oznaczało to zerwanie z konwencją powieści realistycznej.
W powieści awangardowej podlegają odkształceniu: spójność akcji i logika przyczynowo-skutkowa wydarzeń. Rządzi w niej groteska, poetyka... wiecej



Ferdydurke – zakończenie „Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba”

Gombrowicz powieść „Ferdydurke” zakończył niezbyt wyrafinowaną rymowanką, którą opatrzył swoimi inicjałami:
„Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba. W. G.”.

Pomysł ten podsunęła mu służąca pracująca w domu Gombrowiczów od wielu lat – Aniela Brzozowska - Łuksiewiczowa. ... wiecej



Ferdydurke – motyw szkoły

W powieści Gombrowicza „Ferdydurke” motyw szkoły jest jednym z głównych wątków. Autor nie rozciąga go na całą powieść – poświęca mu pierwszą jej część.

Edukacja zawsze była tematem popularnym w literaturze. Wielu pisarzom problem wychowania młodzieży wydawał się szczególnie ważny. N... wiecej



Ferdydurke – lekcja łaciny

Zapisany do gimnazjum, główny bohater „Ferdydurke” po przyjrzeniu się nowym kolegom na boisku szkolnym, po przerwie idzie z nimi na lekcje. Jedną z lekcji jest łacina. Prowadzi ją siwy staruszek z bródką i „z małą purchawką na nosie”. Uczniowie boją się go. Lekcję zaczyna od sprawdzania zadania domowego. Ok... wiecej



Ferdydurke – motyw nauczyciela

Pierwszym nauczycielem, z którym czytelnik ma okazję zetknąć się w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest profesor Pimko. To on odwiedza głównego bohatera, przegląda jego notatki, ocenia je, zadając pytania sprawdza stan wiedzy Józia i stwierdza braki w edukacji. Wszystko to jest krótkim egzaminem, na podstawie którego ... wiecej



Ferdydurke – wizja szkoły

Szkoła w powieści Witolda Gombrowicza „Ferdydurke”jest instytucją wykpioną przez autora. Karykaturalne jest w niej wszystko, poczynając od schlebiających sobie dwóch głównych pedagogów – dyrektora Piórkowskiego i profesora Pimki. Zachowują się oni obaj tak, jakby mieli do wypełnienia jakąś ważną misję społe... wiecej



Ferdydurke – pojedynek na miny – opis

Główny bohater powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest w szkole świadkiem pojedynku między dwoma uczniami – Miętusem i Syfonem.

Syfon jest najlepszym uczniem w klasie, podporządkowuje się wykładowcom, jest bezkrytyczny wobec ich metod pedagogicznych. Przewodzi grupie chłopiąt czyli „... wiecej



Ferdydurke – motyw dworku

Dwór w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” znajduje się w Bolimowie. Jest to majątek ziemski należący do rodziny Hurleckich spokrewnionych z głównym bohaterem, Józiem. Rodzina składa się z czterech osób. Są to: wuj Konstanty zwany Kociem, jego żona, którą Józio nazywa ciotką Hurlecką oraz ich dzieci – Zygm... wiecej



„Ferdydurke” - „Jak zachwyca, kiedy nie zachwyca?” - dylemat ucznia związany z lekturą

Lekcja języka polskiego w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” stanowi jeden z zabawniejszych fragmentów tego utworu. Nieporadny, zastraszony i zniechęcony do pracy nauczyciel zwany Bladaczką próbuje przeprowadzić lekcję. Główny bohater mówi o nim, że „zarabiał na życie wieszczem gadając”.

wiecej



„Ferdydurke” - złamanie konwencji literackich

Gombrowicz pisząc swoją pierwszą powieść „Ferdydurke” postawił sobie za cel złamanie konwencji powieści realistycznej, do której to konwencji czytelnik był przyzwyczajony. Ukształtowała się ona w połowie XIX wieku. W polskiej literaturze taki rodzaj uprawiali: Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa czy Bolesław P... wiecej



„Ferdydurke” - koncepcja człowieka

Witold Gombrowicz należał do pisarzy, którzy chętnie wypowiadali się na temat swoich utworów.
Z racji tego, że sam siebie określił egzystencjalistą, warto zastanowić się nad ogólnymi założeniami tego kierunku filozoficznego, który pojawił się także w literaturze.

Egzystencjalizm powstał w XX wieku. ... wiecej



Ferdydurke – forma jako wynik relacji międzyludzkich

W powieści Gombrowicza „Ferdydurke” problem formy jest problemem podstawowym. Jego główny bohater zajmuje się poszukiwaniem adekwatnej dla siebie formy. Robi to jako człowiek funkcjonujący w społeczeństwie i jako literat pracujący nad utworem, w którym stara się wyrazić swoją filozofię. Zdaniem pisarza jednostka... wiecej



„Ferdydurke” jako uniwersalne dzieło filozoficzno – psychologiczne

W swojej pierwszej powieści „Ferdydurke” Gombrowicz podjął temat uniwersalny. Tematem tym jest koncepcja człowieka jako jednostki funkcjonującej w społeczeństwie. Pisarz rozważa ten problem pod względem filozoficznym i psychologicznym.

Od strony psychologicznej opisuje swoich bohaterów w sposób behawio... wiecej



„Ferdydurke” - Filidor dzieckiem podszyty – streszczenie

Filidor dzieckiem podszyty to jeden z dygresyjnych rozdziałów powieści „Ferdydurke”. Poprzedza go przedmowa, w której autor snuje rozważania na temat literatury. Dotyczy to roli, percepcji, formy literatury oraz procesu twórczego i świadomości pisarza. O tych sprawach Gombrowicz pisze posługując się kpiną i żartem. Zazn... wiecej



„Ferdydurke” - Filibert dzieckiem podszyty – streszczenie

„Filibert dzieckiem podszyty” to druga dygresyjna powiastka umieszczona w powieści Gombrowicza „Ferdydurke”. Tak, jak pierwszą – poprzedza ją wstęp. Autor twierdzi, że zasada symetrii oraz analogii wymagała, by wstęp ten zaistniał. Poświęca go zmaganiom twórcy z warsztatem pisarskim czyli „m... wiecej