Jesteś w: Ferdydurke

Ferdydurke - wszystko, czego możesz nie wiedzieć o powieści Gombrowicza

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Gombrowicz pisząc swoją pierwszą powieść „Ferdydurke” zamierzał polemizować z zastanym stylem powieści realistycznej. W jego filozofii forma miała ogromne znaczenie. Formę powieści realistycznej uważał za przestarzałą i skostniałą. Pewnie też odczuwał nacisk ze strony czytelnika, który takiej powieści domagał się, ponieważ dobrze ją znał. Pisarz postanowił zerwać krępujące go zasady i stworzyć coś zupełnie nowego.

Żeby mieć rozsądne wytłumaczenie opisywanych zdarzeń wprowadził do powieści poetykę snu. Taki zabieg umożliwiał dowolne korzystanie z formy i wprowadzanie również dowolnych treści.
Tak więc, w „Ferdydurke” podobnie jak we śnie dzieją się rzeczy zaskakujące. Czytelnika zaskakują nie tylko sytuacje oraz ich rozwój ale również język, jakim przemawiają bohaterowie. Dzieją się tam rzeczy, które naśladując rzeczywistość jednocześnie deformują ją. Szkoła, która powinna przekazywać wzory wychowania i nabywania wiedzy przybiera karykaturalny kształt. Dotyczy to nie tylko nauczycieli ale również uczniów.

Rodzina Młodziaków odgrywa na oczach swojego lokatora jakieś widowisko, w którym aktorzy wypadają z roli z powodu nieprzewidzianego w spektaklu zdarzenia / profesor Pimko w pokoju ich córki /.

Najbardziej realistycznym miejscem wydaje się podtrzymujący tradycję dworek w Bolimowie. Jednak i tutaj nagle przekształca się wszystko w jakiś koszmarny sen.
W powieści Gombrowicza, podobnie jak we śnie, opisywane epizody potrafią nagle urwać się i nie mieć wyraźnego zakończenia. Jest to tym bardziej groteskowe, że niekiedy akcja bardzo szybko toczy się i zgodnie z zasadami powieści realistycznej powinna mieć odpowiednio „mocne” zakończenie. Tu dzieje się przeciwnie. Chociażby zlekceważenie samobójstwa Syfona - taki przebieg zdarzeń każe czytelnikowi zastanawiać się czy samobójstwo Syfona było dosłowne, czy tylko w przenośni? Autor jednak w tym przypadku nakazuje czytelnikowi przejść do dalszych zdarzeń.

Powieść Gombrowicza pod względem realizmu i fantastyki została dokładnie wyważona. Chociaż określono ją powieścią awangardową, zawierała w sobie tyle realizmu, by czytelnik nie pogubił się w nowatorstwie tej powieści. Dzięki temu autor mógł wciągnąć go w grę słowną i sytuacyjną, kpić, żartować, kompromitować zastane style i gatunki literackie.

Gombrowiczowi udało się przy pomocy starych metod literackich stworzyć coś zupełnie nowego. Jego powiastka czy też felieton zatytułowany Filidor dzieckiem podszyty opowiada o walce analizy z syntezą, tak jakby autor sam ze sobą prowadził ją konstruując pierwszą powieść. Nie ważne więc jest co zwycięży? Ważne jest zderzanie się form co daje właściwy efekt – w tym wypadku efekt groteski.

„Ferdydurke” - wielostylowość


Wielostylowość powieści Gombrowicza „Ferdydurke” wynika z faktu, że z założenia jest to utwór awangardowy. Jego nowatorstwo nie było dziełem przypadku.

Charakterystyczną cechą awangardy jest odrzucanie zastanych konwencji i stylów.

Gombrowicz zrobił to używając wszelkich dostępnych i utrwalonych sposobów czy środków literackich po to, by wykpić je, sparodiować, obrócić w żart. Tym sposobem pisarz udowodnił ich skostniałą sztuczność i niewystarczalność. Takiemu zabiegowi poddana została zarówno struktura powieści, jak i jej język.

W strukturę powieści autor włączył wiele gatunków prozy, mieszając je ze sobą. To, co przytrafia się głównemu bohaterowi możemy na wstępie potraktować jako powieść przygodową. Posuwając się jednak dalej odkrywamy powieść edukacyjną, przypowiastkę filozoficzną, powieść obyczajową, zalążki romansu, elementy powieści sensacyjnej i elementy gawędy szlacheckiej. Jan Błoński odnalazł w niej nawet sparodiowaną bajkę, co może potwierdzić zakończenie powieści: „Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba”.

Posłużenie się przy tym przez pisarza poetyką snu zwaną oniryczną powoduje, że jego proza staje się bliższa poezji. Jednocześnie jest to racjonalne wytłumaczenie zaskakującej formy i treści utworu. Julian Przyboś nazwał Gombrowicza poetą prozy.

Podobnie rzecz się ma na płaszczyźnie językowej. Autor przemawia do czytelnika przy pomocy najróżniejszych figur stylistycznych. Jego bohaterowie wypowiadają się zgodnie z formą, jaką przyjęli. Styl wysoki pomieszany jest ze stylem niskim, uczniowski żargon miesza się z literacką polszczyzną, skomplikowane pod względem konstrukcji zdania wypełnia banał lub kompletna bzdura.

O nieskuteczności przestarzałych form świadczą nakreślone przez pisarza epizody – wyszukana retoryka nauczyciela łaciny nie trafia do przekonania uczniom; inteligenci nie są w stanie porozumieć się z chłopami; wuj Konstanty i ciotka Hurlecka nie rozumieją co znaczy: „bratać się z parobkiem”?

Z drugiej jednak strony, są sposoby na wdzieranie się siłą do czyjejś świadomości, czego dowodem jest Miętus atakujący uszy Syfona.

Gombrowicz używając najrozmaitszych stylów wypowiedzi prowadzi z czytelnikiem zaskakującą grę słowną, uczy go stworzonego przez siebie kodu językowego. Przy okazji tej gry wykłada mu własną filozofię.

Jedno jest pewne – przy całej swojej wielostylowości powieść Gombrowicza „Ferdydurke” ma niewiele wspólnego z powieścią realistyczną.

„Ferdydurke” - przynależność gatunkowa


Przynależność gatunkową powieści Gombrowicza „Ferdydurke” nie łatwo jest określić. Z całą pewnością można stwierdzić, że autor odrzucił zasady poetyki realizmu / chociażby brak ściśle określonego czasu i miejsca akcji /.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 - 



Ferdydurke – streszczenie

Pewnej nocy bohater powieści, trzydziestoletni literat nie może spokojnie spać. Najpierw wydaje mu się, że jedzie taksówką na dworzec, później budzi się i rozmyśla o dzieciństwie, o swojej debiutanckiej książce, która spotkała się z krytyką i o poczuciu wyobcowania. W trakcie tych rozmyślań jego oczom ukazuje się stojąca k... wiecej



Ferdydurke – motyw dojrzałości

Przewodnią myślą powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest problem dojrzałości czy też niedojrzałości człowieka. Uważa on, że niedojrzałość jest cechą przypisaną człowiekowi. Z biegiem czasu zmieniamy się fizycznie ale skrzętnie ukrywamy to, czego pragniemy i co naprawdę odczuwamy. Tak dzieje się również z bohat... wiecej



Witold Gombrowicz – notatka szkolna

Witold Gombrowicz urodził się 4 sierpnia 1904 roku w Małoszycach na Sandomierszczyźnie. Pochodził z herbowej rodziny / matka z domu Kotkowska była herbu Ostoja, ojciec – herbu Kościesza /. Rodzina należała do zamożnego ziemiaństwa. Pisarz był najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Miał jeszcze trójkę rodzeństwa. Na chrzcie dos... wiecej



Ferdydurke – losy Józia

I Rozważania nad sobą we własnym warszawskim mieszkaniu i poranna wizyta Pimki.
II Józio w szkole
1. Wizyta w gabinecie dyrektora szkoły
2. Boisko szkolne i nowi szkolni koledzy
3. Pierwsze lekcje
4. Pojedynek Syfona z Miętusem na miny

III Józio u Młodziaków
1. Poznawanie ... wiecej



Ferdydurke – charakterystyka głównych bohaterów

Józio Kowalski – Główny bohater. Trzydziestoletni literat o niedojrzałej osobowości, którego
profesor Pimko postanawia edukować i cofa go do poziomu gimnazjalisty.

Profesor Pimko – Profesor z Krakowa, kurator, specjalista od wychowania młodzieży, autorytet ukrywający swoje prawdziwe oblicze pod maską d... wiecej



Ferdydurke – rodzina Młodziaków – charakterystyka

Rodzina Młodziaków jest warszawską rodziną inteligencką. Ich sytuacja materialna przedstawia się bardzo dobra. Posiadają własną willę z ogródkiem, którą urządzili zgodnie ze swoimi upodobaniami. Prowadzenie domu powierzono zatrudnianej przez nich służącej. Pani domu, inżynierowa Młodziakowa wolny czas poświęca na działalno... wiecej



Ferdydurke – Rodzina Hurleckich – charakterystyka

Rodzina Hurleckich mieszka w majątku ziemskim Bolimowo., który jest ich własnością. Mieszkają we dworze.

Hurleccy są dalekimi krewnymi głównego bohatera, Józia. Rodzina składa się z czterech osób: ciotki Hurleckiej z domu Lin, wuja Konstantego zwanego Kociem, ich syna Zygmunta i wychowanicy Zosi.

W mająt... wiecej



Ferdydurke – najważniejsze cytaty

• Wielka poezja, będąc wielką i będąc poezją, nie może nie zachwycać nas, a więc zachwyca.
• Dlaczego Słowacki wzbudza w nas zachwyt i miłość? (...)
• Dlatego, panowie, że Słowacki wielkim poetą był.
• Normalność jest linoskoczkiem nad otchłanią anormalności.

• L... wiecej



Ferdydurke – problematyka

Podstawowym problemem powieści Witolda Gombrowicza „Ferdydurke” jest walka z formą. Sam Gombrowicz napisał o tym tak: „(…) istota ludzka nie wyraża się w sposób bezpośredni i zgodny ze swoją naturą, ale zawsze w jakiejś określonej formie i że owa forma, ów styl, sposób bycia nie jest tylko z nas, lec... wiecej



Ferdydurke – walka z formą

Walka z formą w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” odbywa się na kilku płaszczyznach.
Konstrukcja powieści - zmierza do rozbicia stylu tradycyjnej powieści realistycznej. Autor robi to poprzez pomieszanie realizmu z fantastyką i wprowadzenie pozornego chaosu. Wrażenie chaosu powiększa dodatkowo umieszczenie w p... wiecej



Ferdydurke – koncepcja człowieka uwikłanego w formę

Walka z formą jest głównym problemem powieści Gombrowicza „Ferdydurke”. Wszyscy jego bohaterowie ukształtowani są według określonego modelu, ponieważ człowiek jest istotą społeczną.

Oznacza to, że w kontaktach w gronie rodzinnym, w grupie rówieśniczej, w środowisku zawodowym czy w jakimkolwiek innym prz... wiecej



Ferdydurke – pupa, gęba i łydka – słowa klucze

Gombrowicz pisząc powieść „Ferdydurke” stworzył do komunikowania się z czytelnikiem własny, specyficzny język. Znalazły się w nim, między innymi słowa-klucze będące zręcznymi nośnikami znaczeń, które wymagają dłuższego wyjaśniania. Słowa te tworzą kod, dzięki któremu autor oddaje istotę rzeczy przy użyciu ... wiecej



Ferdydurke – walka Józia z „gębą” i „pupą”

W powieści Gombrowicza trzydziestoletni literat walczy z narzucaną mu przez świat zewnętrzny formą. Najpierw zostaje „upupiony” przez profesora Pimkę, który robi z niego gimnazjalistę. Usiłuje przeciwstawić się temu ale szybko uświadamia sobie, że nie ma szans na ucieczkę. W szkole, co prawda uczniowie walczą z narzuc... wiecej



Ferdydurke – groteska w powieści

Pojęcie groteski zmieniało swoje znaczenie na przestrzeni wieków. W wieku XX groteska zaczęła oznaczać to, co nie jest sztuką klasyczną. W tym czasie powstał parodyjno - groteskowy nurt literacki nacechowany satyrą i komizmem. Przyjęło się też mówieniem sztuce i literaturze o niej samej. Po olbrzymich przemianach cywilizacyjnych ... wiecej



Ferdydurke jako powieść awangardowa

Powieść awangardowa zaistniała w początkach XX wieku. Powstała z takich kierunków w sztuce, jak ekspresjonizm czy surrealizm. Oznaczało to zerwanie z konwencją powieści realistycznej.
W powieści awangardowej podlegają odkształceniu: spójność akcji i logika przyczynowo-skutkowa wydarzeń. Rządzi w niej groteska, poetyka... wiecej



Ferdydurke – zakończenie „Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba”

Gombrowicz powieść „Ferdydurke” zakończył niezbyt wyrafinowaną rymowanką, którą opatrzył swoimi inicjałami:
„Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba. W. G.”.

Pomysł ten podsunęła mu służąca pracująca w domu Gombrowiczów od wielu lat – Aniela Brzozowska - Łuksiewiczowa. ... wiecej



Ferdydurke – motyw szkoły

W powieści Gombrowicza „Ferdydurke” motyw szkoły jest jednym z głównych wątków. Autor nie rozciąga go na całą powieść – poświęca mu pierwszą jej część.

Edukacja zawsze była tematem popularnym w literaturze. Wielu pisarzom problem wychowania młodzieży wydawał się szczególnie ważny. N... wiecej



Ferdydurke – lekcja łaciny

Zapisany do gimnazjum, główny bohater „Ferdydurke” po przyjrzeniu się nowym kolegom na boisku szkolnym, po przerwie idzie z nimi na lekcje. Jedną z lekcji jest łacina. Prowadzi ją siwy staruszek z bródką i „z małą purchawką na nosie”. Uczniowie boją się go. Lekcję zaczyna od sprawdzania zadania domowego. Ok... wiecej



Ferdydurke – motyw nauczyciela

Pierwszym nauczycielem, z którym czytelnik ma okazję zetknąć się w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest profesor Pimko. To on odwiedza głównego bohatera, przegląda jego notatki, ocenia je, zadając pytania sprawdza stan wiedzy Józia i stwierdza braki w edukacji. Wszystko to jest krótkim egzaminem, na podstawie którego ... wiecej



Ferdydurke – wizja szkoły

Szkoła w powieści Witolda Gombrowicza „Ferdydurke”jest instytucją wykpioną przez autora. Karykaturalne jest w niej wszystko, poczynając od schlebiających sobie dwóch głównych pedagogów – dyrektora Piórkowskiego i profesora Pimki. Zachowują się oni obaj tak, jakby mieli do wypełnienia jakąś ważną misję społe... wiecej



Ferdydurke – pojedynek na miny – opis

Główny bohater powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest w szkole świadkiem pojedynku między dwoma uczniami – Miętusem i Syfonem.

Syfon jest najlepszym uczniem w klasie, podporządkowuje się wykładowcom, jest bezkrytyczny wobec ich metod pedagogicznych. Przewodzi grupie chłopiąt czyli „... wiecej



Ferdydurke – motyw dworku

Dwór w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” znajduje się w Bolimowie. Jest to majątek ziemski należący do rodziny Hurleckich spokrewnionych z głównym bohaterem, Józiem. Rodzina składa się z czterech osób. Są to: wuj Konstanty zwany Kociem, jego żona, którą Józio nazywa ciotką Hurlecką oraz ich dzieci – Zygm... wiecej



„Ferdydurke” - „Jak zachwyca, kiedy nie zachwyca?” - dylemat ucznia związany z lekturą

Lekcja języka polskiego w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” stanowi jeden z zabawniejszych fragmentów tego utworu. Nieporadny, zastraszony i zniechęcony do pracy nauczyciel zwany Bladaczką próbuje przeprowadzić lekcję. Główny bohater mówi o nim, że „zarabiał na życie wieszczem gadając”.

wiecej



„Ferdydurke” - złamanie konwencji literackich

Gombrowicz pisząc swoją pierwszą powieść „Ferdydurke” postawił sobie za cel złamanie konwencji powieści realistycznej, do której to konwencji czytelnik był przyzwyczajony. Ukształtowała się ona w połowie XIX wieku. W polskiej literaturze taki rodzaj uprawiali: Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa czy Bolesław P... wiecej



„Ferdydurke” - koncepcja człowieka

Witold Gombrowicz należał do pisarzy, którzy chętnie wypowiadali się na temat swoich utworów.
Z racji tego, że sam siebie określił egzystencjalistą, warto zastanowić się nad ogólnymi założeniami tego kierunku filozoficznego, który pojawił się także w literaturze.

Egzystencjalizm powstał w XX wieku. ... wiecej



Ferdydurke – forma jako wynik relacji międzyludzkich

W powieści Gombrowicza „Ferdydurke” problem formy jest problemem podstawowym. Jego główny bohater zajmuje się poszukiwaniem adekwatnej dla siebie formy. Robi to jako człowiek funkcjonujący w społeczeństwie i jako literat pracujący nad utworem, w którym stara się wyrazić swoją filozofię. Zdaniem pisarza jednostka... wiecej



„Ferdydurke” jako uniwersalne dzieło filozoficzno – psychologiczne

W swojej pierwszej powieści „Ferdydurke” Gombrowicz podjął temat uniwersalny. Tematem tym jest koncepcja człowieka jako jednostki funkcjonującej w społeczeństwie. Pisarz rozważa ten problem pod względem filozoficznym i psychologicznym.

Od strony psychologicznej opisuje swoich bohaterów w sposób behawio... wiecej



„Ferdydurke” - Filidor dzieckiem podszyty – streszczenie

Filidor dzieckiem podszyty to jeden z dygresyjnych rozdziałów powieści „Ferdydurke”. Poprzedza go przedmowa, w której autor snuje rozważania na temat literatury. Dotyczy to roli, percepcji, formy literatury oraz procesu twórczego i świadomości pisarza. O tych sprawach Gombrowicz pisze posługując się kpiną i żartem. Zazn... wiecej



„Ferdydurke” - Filibert dzieckiem podszyty – streszczenie

„Filibert dzieckiem podszyty” to druga dygresyjna powiastka umieszczona w powieści Gombrowicza „Ferdydurke”. Tak, jak pierwszą – poprzedza ją wstęp. Autor twierdzi, że zasada symetrii oraz analogii wymagała, by wstęp ten zaistniał. Poświęca go zmaganiom twórcy z warsztatem pisarskim czyli „m... wiecej