Jesteś w: Ferdydurke

Ferdydurke - wszystko, czego możesz nie wiedzieć o powieści Gombrowicza

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim


Niekiedy określa się tę powieść jako wielogatunkową. Odnaleźć w niej można elementy powieści przygodowej, sensacyjnej, fantastycznej, obyczajowej, psychologicznej, satyrycznej, romansu a także powiastki filozoficznej, przypowieści czy nawet sparodiowanej bajki.
Sam Gombrowicz określił siebie jako pierwszego polskiego egzystencjalistę. To określenie przyjął za pisarzem Artur Sandauer stwierdzając, że „Ferdydurke” jest to prekursorska powieść egzystencjalna.

Najczęściej jednak powieść „Ferdydurke” bywa definiowana jako awangardowa powieść groteskowa.

Awangarda w sztuce oznacza odrzucenie zastanych stylów, kreację własnego świata nienaśladującego rzeczywistości i poszukiwanie własnego języka wyrazu.
Powieść „Ferdydurke” spełnia wszystkie te warunki.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że awangardowi twórcy literatury / głównie poeci / uważali, iż tworzenie nie wynika z przypadku ale jest wyrazem przekonań, które da się ująć w pewne zasady. Stąd na początku XX wieku pojawia się sporo manifestów artystycznych.

Gombrowicz poetą nie był lecz jego powieść „Ferdydurke” ma wiele z poezji / wykorzystanie przez autora poetyki snu, stworzenie surrealistycznego obrazu groteskowego społeczeństwa /.
Powieść ta, zgodnie z założeniami twórcy, stała się jego osobistym manifestem artystycznym. Wyłożył w niej własną filozofię a oprócz tego stworzył indywidualny język przekazu, który można nazwać gombrowiczowską groteską. Swojemu manifestowi artystycznemu pozostał wierny w dalszej twórczości i do końca życia.

Pierwsze wydanie powieści „Ferdydurke” / 1937 rok / zapewniło Gombrowiczowi pozycję w świecie polskiej literatury obok takich nazwisk, jak Stanisław Ignacy Witkiewicz i Bruno Schulz.

Na koniec można dodać, że utwór ten przypomina pod wieloma względami „noveau roman” - typ powieści, który ukształtuje się dopiero po II wojnie, w latach 50 we Francji i zacznie przedstawiać świat widziany oczyma bohatera poprzez jego poszukiwania i odczucia. Jednak przede wszystkim będzie koncentrować się na samym gatunku powieściowym / konwencja, konstrukcja, możliwości poznawcze /.

„Ferdydurke” - popularność


Powieść Witolda Gombrowicza „Ferdydurke” ukazała się jesienią 1937 roku., jednak na okładce pierwszego wydania widnieje rok 1938. Nietrudno zauważyć, że przeciętny czytelnik z racji wybuchu wojny w 1939 roku miał niewiele czasu, by zapoznać się z tym utworem i ocenić go. Wzbudził on natomiast duże zainteresowanie w polskim środowisku literackim, które podzieliło się na trzy grupy, jeśli chodzi o ocenę powieści. Pierwsza grupa widziała w niej doskonałą satyrę na aktualne stosunki społeczne. Druga uważała, że najistotniejszą rzeczą jest awangardowość powieści. Była też trzecia, nieliczna, która niechętnie odniosła się do tego utworu.
Dzięki „Ferdydurke” nazwisko Gombrowicza znalazło się w czołówce pisarzy polskich, obok Stanisława Ignacego Witkiewicza i Brunona Schulza.

Tuż przed wybuchem wojny pisarz wypłynął w dziewiczy rejs statkiem Bolesław Chrobry do Argentyny. Tam pozostał aż do roku 1963. W roku 1947 ukazał się w Argentynie przekład „Ferdydurke” na język hiszpański. Przeszło to jednak bez echa. Dopiero z perspektywy czasu uznano wydanie „Ferdydurke” za istotne wydarzenie literackie.

W Polsce, jako pisarz emigracyjny i współpracujący z paryską „Kulturą” był niechętnie widziany.
Po 1956 roku wydano jego cztery książki, ale już po 1958 roku zabroniono dalszego drukowania.
Na świecie popularność twórczości Gombrowicza rozwinęła się w latach 60. Autor doczekał się licznych tłumaczeń oraz znakomitych realizacji teatralnych swoich dramatów.
W 1968 roku, tuż przed śmiercią, został nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, nie otrzymał jej jednak.

W Polsce do połowy lat 80 był mało znany szerokiej publiczności chociaż wszystkie swoje utwory pisał po polsku. Spowodowały to również obwarowania wydawnicze postawione przez samego pisarza / chodziło o wydanie w Polsce całości jego „Dzienników”/. Całokształt jego twórczości udostępniony został polskiemu odbiorcy dopiero po przemianach politycznych w kraju. Jeśli chodzi o „Ferdydurke”, to powieść doczekała się adaptacji teatralnej zrealizowanej w 1985 roku przez TVP Kraków w ramach Teatru Telewizji. Był to spektakl w reżyserii Macieja Wojtyszki z udziałem takich aktorów jak: Jan Peszek, Jerzy Radziwiłłowicz, Jan Frycz. To zapoczątkowało liczne adaptacje sceniczne – przede wszystkim w teatrach krajowych.

W 1991 roku Jerzy Skolimowski zrealizował film według powieści „Ferdydurke” z międzynarodową obsadą aktorską. Na koniec powieść ta trafiła również do lektur szkolnych jako wybitne dzieło literatury polskiej.

Witold Gombrowicz – notatka szkolna


Witold Gombrowicz urodził się 4 sierpnia 1904 roku w Małoszycach na Sandomierszczyźnie. Pochodził z herbowej rodziny / matka z domu Kotkowska była herbu Ostoja, ojciec – herbu Kościesza /. Rodzina należała do zamożnego ziemiaństwa. Pisarz był najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Miał jeszcze trójkę rodzeństwa. Na chrzcie dostał imiona: Marian Witold.
W 1911 roku wszyscy przenieśli się do Warszawy. Tutaj Gombrowicz skończył w 1922 roku gimnazjum. Po maturze zaczął studiować prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Tytuł magistra otrzymał w 1927 roku. Po studiach na rok wyjechał do Paryża. Miał tam studiować ale więcej czasu poświęcał kontaktom z rówieśnikami i wyjazdom nad Morze Śródziemne.

Po powrocie do kraju próbował robić aplikację sędziowską. Zrezygnował jednak z tego i zajął się literaturą.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 - 



Ferdydurke – streszczenie

Pewnej nocy bohater powieści, trzydziestoletni literat nie może spokojnie spać. Najpierw wydaje mu się, że jedzie taksówką na dworzec, później budzi się i rozmyśla o dzieciństwie, o swojej debiutanckiej książce, która spotkała się z krytyką i o poczuciu wyobcowania. W trakcie tych rozmyślań jego oczom ukazuje się stojąca k... wiecej



Ferdydurke – motyw dojrzałości

Przewodnią myślą powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest problem dojrzałości czy też niedojrzałości człowieka. Uważa on, że niedojrzałość jest cechą przypisaną człowiekowi. Z biegiem czasu zmieniamy się fizycznie ale skrzętnie ukrywamy to, czego pragniemy i co naprawdę odczuwamy. Tak dzieje się również z bohat... wiecej



Witold Gombrowicz – notatka szkolna

Witold Gombrowicz urodził się 4 sierpnia 1904 roku w Małoszycach na Sandomierszczyźnie. Pochodził z herbowej rodziny / matka z domu Kotkowska była herbu Ostoja, ojciec – herbu Kościesza /. Rodzina należała do zamożnego ziemiaństwa. Pisarz był najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Miał jeszcze trójkę rodzeństwa. Na chrzcie dos... wiecej



Ferdydurke – losy Józia

I Rozważania nad sobą we własnym warszawskim mieszkaniu i poranna wizyta Pimki.
II Józio w szkole
1. Wizyta w gabinecie dyrektora szkoły
2. Boisko szkolne i nowi szkolni koledzy
3. Pierwsze lekcje
4. Pojedynek Syfona z Miętusem na miny

III Józio u Młodziaków
1. Poznawanie ... wiecej



Ferdydurke – charakterystyka głównych bohaterów

Józio Kowalski – Główny bohater. Trzydziestoletni literat o niedojrzałej osobowości, którego
profesor Pimko postanawia edukować i cofa go do poziomu gimnazjalisty.

Profesor Pimko – Profesor z Krakowa, kurator, specjalista od wychowania młodzieży, autorytet ukrywający swoje prawdziwe oblicze pod maską d... wiecej



Ferdydurke – rodzina Młodziaków – charakterystyka

Rodzina Młodziaków jest warszawską rodziną inteligencką. Ich sytuacja materialna przedstawia się bardzo dobra. Posiadają własną willę z ogródkiem, którą urządzili zgodnie ze swoimi upodobaniami. Prowadzenie domu powierzono zatrudnianej przez nich służącej. Pani domu, inżynierowa Młodziakowa wolny czas poświęca na działalno... wiecej



Ferdydurke – Rodzina Hurleckich – charakterystyka

Rodzina Hurleckich mieszka w majątku ziemskim Bolimowo., który jest ich własnością. Mieszkają we dworze.

Hurleccy są dalekimi krewnymi głównego bohatera, Józia. Rodzina składa się z czterech osób: ciotki Hurleckiej z domu Lin, wuja Konstantego zwanego Kociem, ich syna Zygmunta i wychowanicy Zosi.

W mająt... wiecej



Ferdydurke – najważniejsze cytaty

• Wielka poezja, będąc wielką i będąc poezją, nie może nie zachwycać nas, a więc zachwyca.
• Dlaczego Słowacki wzbudza w nas zachwyt i miłość? (...)
• Dlatego, panowie, że Słowacki wielkim poetą był.
• Normalność jest linoskoczkiem nad otchłanią anormalności.

• L... wiecej



Ferdydurke – problematyka

Podstawowym problemem powieści Witolda Gombrowicza „Ferdydurke” jest walka z formą. Sam Gombrowicz napisał o tym tak: „(…) istota ludzka nie wyraża się w sposób bezpośredni i zgodny ze swoją naturą, ale zawsze w jakiejś określonej formie i że owa forma, ów styl, sposób bycia nie jest tylko z nas, lec... wiecej



Ferdydurke – walka z formą

Walka z formą w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” odbywa się na kilku płaszczyznach.
Konstrukcja powieści - zmierza do rozbicia stylu tradycyjnej powieści realistycznej. Autor robi to poprzez pomieszanie realizmu z fantastyką i wprowadzenie pozornego chaosu. Wrażenie chaosu powiększa dodatkowo umieszczenie w p... wiecej



Ferdydurke – koncepcja człowieka uwikłanego w formę

Walka z formą jest głównym problemem powieści Gombrowicza „Ferdydurke”. Wszyscy jego bohaterowie ukształtowani są według określonego modelu, ponieważ człowiek jest istotą społeczną.

Oznacza to, że w kontaktach w gronie rodzinnym, w grupie rówieśniczej, w środowisku zawodowym czy w jakimkolwiek innym prz... wiecej



Ferdydurke – pupa, gęba i łydka – słowa klucze

Gombrowicz pisząc powieść „Ferdydurke” stworzył do komunikowania się z czytelnikiem własny, specyficzny język. Znalazły się w nim, między innymi słowa-klucze będące zręcznymi nośnikami znaczeń, które wymagają dłuższego wyjaśniania. Słowa te tworzą kod, dzięki któremu autor oddaje istotę rzeczy przy użyciu ... wiecej



Ferdydurke – walka Józia z „gębą” i „pupą”

W powieści Gombrowicza trzydziestoletni literat walczy z narzucaną mu przez świat zewnętrzny formą. Najpierw zostaje „upupiony” przez profesora Pimkę, który robi z niego gimnazjalistę. Usiłuje przeciwstawić się temu ale szybko uświadamia sobie, że nie ma szans na ucieczkę. W szkole, co prawda uczniowie walczą z narzuc... wiecej



Ferdydurke – groteska w powieści

Pojęcie groteski zmieniało swoje znaczenie na przestrzeni wieków. W wieku XX groteska zaczęła oznaczać to, co nie jest sztuką klasyczną. W tym czasie powstał parodyjno - groteskowy nurt literacki nacechowany satyrą i komizmem. Przyjęło się też mówieniem sztuce i literaturze o niej samej. Po olbrzymich przemianach cywilizacyjnych ... wiecej



Ferdydurke jako powieść awangardowa

Powieść awangardowa zaistniała w początkach XX wieku. Powstała z takich kierunków w sztuce, jak ekspresjonizm czy surrealizm. Oznaczało to zerwanie z konwencją powieści realistycznej.
W powieści awangardowej podlegają odkształceniu: spójność akcji i logika przyczynowo-skutkowa wydarzeń. Rządzi w niej groteska, poetyka... wiecej



Ferdydurke – zakończenie „Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba”

Gombrowicz powieść „Ferdydurke” zakończył niezbyt wyrafinowaną rymowanką, którą opatrzył swoimi inicjałami:
„Koniec i bomba. A kto czytał ten trąba. W. G.”.

Pomysł ten podsunęła mu służąca pracująca w domu Gombrowiczów od wielu lat – Aniela Brzozowska - Łuksiewiczowa. ... wiecej



Ferdydurke – motyw szkoły

W powieści Gombrowicza „Ferdydurke” motyw szkoły jest jednym z głównych wątków. Autor nie rozciąga go na całą powieść – poświęca mu pierwszą jej część.

Edukacja zawsze była tematem popularnym w literaturze. Wielu pisarzom problem wychowania młodzieży wydawał się szczególnie ważny. N... wiecej



Ferdydurke – lekcja łaciny

Zapisany do gimnazjum, główny bohater „Ferdydurke” po przyjrzeniu się nowym kolegom na boisku szkolnym, po przerwie idzie z nimi na lekcje. Jedną z lekcji jest łacina. Prowadzi ją siwy staruszek z bródką i „z małą purchawką na nosie”. Uczniowie boją się go. Lekcję zaczyna od sprawdzania zadania domowego. Ok... wiecej



Ferdydurke – motyw nauczyciela

Pierwszym nauczycielem, z którym czytelnik ma okazję zetknąć się w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest profesor Pimko. To on odwiedza głównego bohatera, przegląda jego notatki, ocenia je, zadając pytania sprawdza stan wiedzy Józia i stwierdza braki w edukacji. Wszystko to jest krótkim egzaminem, na podstawie którego ... wiecej



Ferdydurke – wizja szkoły

Szkoła w powieści Witolda Gombrowicza „Ferdydurke”jest instytucją wykpioną przez autora. Karykaturalne jest w niej wszystko, poczynając od schlebiających sobie dwóch głównych pedagogów – dyrektora Piórkowskiego i profesora Pimki. Zachowują się oni obaj tak, jakby mieli do wypełnienia jakąś ważną misję społe... wiecej



Ferdydurke – pojedynek na miny – opis

Główny bohater powieści Gombrowicza „Ferdydurke” jest w szkole świadkiem pojedynku między dwoma uczniami – Miętusem i Syfonem.

Syfon jest najlepszym uczniem w klasie, podporządkowuje się wykładowcom, jest bezkrytyczny wobec ich metod pedagogicznych. Przewodzi grupie chłopiąt czyli „... wiecej



Ferdydurke – motyw dworku

Dwór w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” znajduje się w Bolimowie. Jest to majątek ziemski należący do rodziny Hurleckich spokrewnionych z głównym bohaterem, Józiem. Rodzina składa się z czterech osób. Są to: wuj Konstanty zwany Kociem, jego żona, którą Józio nazywa ciotką Hurlecką oraz ich dzieci – Zygm... wiecej



„Ferdydurke” - „Jak zachwyca, kiedy nie zachwyca?” - dylemat ucznia związany z lekturą

Lekcja języka polskiego w powieści Gombrowicza „Ferdydurke” stanowi jeden z zabawniejszych fragmentów tego utworu. Nieporadny, zastraszony i zniechęcony do pracy nauczyciel zwany Bladaczką próbuje przeprowadzić lekcję. Główny bohater mówi o nim, że „zarabiał na życie wieszczem gadając”.

wiecej



„Ferdydurke” - złamanie konwencji literackich

Gombrowicz pisząc swoją pierwszą powieść „Ferdydurke” postawił sobie za cel złamanie konwencji powieści realistycznej, do której to konwencji czytelnik był przyzwyczajony. Ukształtowała się ona w połowie XIX wieku. W polskiej literaturze taki rodzaj uprawiali: Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa czy Bolesław P... wiecej



„Ferdydurke” - koncepcja człowieka

Witold Gombrowicz należał do pisarzy, którzy chętnie wypowiadali się na temat swoich utworów.
Z racji tego, że sam siebie określił egzystencjalistą, warto zastanowić się nad ogólnymi założeniami tego kierunku filozoficznego, który pojawił się także w literaturze.

Egzystencjalizm powstał w XX wieku. ... wiecej



Ferdydurke – forma jako wynik relacji międzyludzkich

W powieści Gombrowicza „Ferdydurke” problem formy jest problemem podstawowym. Jego główny bohater zajmuje się poszukiwaniem adekwatnej dla siebie formy. Robi to jako człowiek funkcjonujący w społeczeństwie i jako literat pracujący nad utworem, w którym stara się wyrazić swoją filozofię. Zdaniem pisarza jednostka... wiecej



„Ferdydurke” jako uniwersalne dzieło filozoficzno – psychologiczne

W swojej pierwszej powieści „Ferdydurke” Gombrowicz podjął temat uniwersalny. Tematem tym jest koncepcja człowieka jako jednostki funkcjonującej w społeczeństwie. Pisarz rozważa ten problem pod względem filozoficznym i psychologicznym.

Od strony psychologicznej opisuje swoich bohaterów w sposób behawio... wiecej



„Ferdydurke” - Filidor dzieckiem podszyty – streszczenie

Filidor dzieckiem podszyty to jeden z dygresyjnych rozdziałów powieści „Ferdydurke”. Poprzedza go przedmowa, w której autor snuje rozważania na temat literatury. Dotyczy to roli, percepcji, formy literatury oraz procesu twórczego i świadomości pisarza. O tych sprawach Gombrowicz pisze posługując się kpiną i żartem. Zazn... wiecej



„Ferdydurke” - Filibert dzieckiem podszyty – streszczenie

„Filibert dzieckiem podszyty” to druga dygresyjna powiastka umieszczona w powieści Gombrowicza „Ferdydurke”. Tak, jak pierwszą – poprzedza ją wstęp. Autor twierdzi, że zasada symetrii oraz analogii wymagała, by wstęp ten zaistniał. Poświęca go zmaganiom twórcy z warsztatem pisarskim czyli „m... wiecej