Zbrodnia i kara

Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim

Spis treści

Geneza „Zbrodni i kary”

Idea napisania uniwersalnej powieści o zbrodni i karze zakiełkowała we Fiodorze Dostojewskim na długo przed przystąpieniem do prac. Autor zbierał materiały przez około piętnaście lat, regularnie przeglądając kroniki policyjne w poszukiwaniu informacji o nieszablonowych zbrodniarzach. Przyświecało mu pragnienie stworzenia bohatera przekonanego o swojej wyjątkowości oraz moralnym obowiązku odebrania komuś życia.

W liście z września 1865 roku pytał właściciela pisma „Russkij Wiestnik”, czy opublikuje jego powieść – ogólnie opowiada w nim o fabularnym zarysie:

„Jest to psychologiczna relacja o pewnej zbrodni. Akcja toczy się współcześnie, w tym roku. Młody mężczyzna ze środowiska mieszczańskiego, wykluczony z uniwersytetu, żyjący w skrajnej nędzy, na skutek lekkomyślności i chwiejności zasad, ulegając pewnym dziwacznym, niedopowiedzianym ideom, które unoszą się w powietrzu, postanowił za jednym zamachem wydobyć się ze swojej straszliwej sytuacji.

Postanowił zabić pewną starą kobietę, wdowę po radcy tytularnym, która pożycza pieniądze na procent... po to, ażeby dać szczęście swojej matce, która żyje gdzieś na prowincji, aby swoją siostrę, która jest damą do towarzystwa w jakiejś ziemiańskiej rodzinie, uratować przed lubieżnymi zakusami ojca tej rodziny, zakusami grożącymi jej zgubą, wreszcie aby skończyć studia, wyjechać za granicę i potem przez całe życie uczciwie, twardo i konsekwentnie wypełniać obowiązek humanitaryzmu wobec ludzkości, by w ten sposób odkupić zbrodnię , o ile można nazwać zbrodnią ten postępek wobec staruchy głuchej, głupiej, złej i chorej, która sama nie wie, po co żyje na świecie, i która za miesiąc umarłaby może sama.

Mimo że podobną zbrodnię bardzo trudno popełnić, to znaczy, prawie zawsze ślady, dowody rzeczowe itp. leżą niemal na wierzchu i ogromnie dużo zdane zostaje na przypadek, który niemal zawsze zdradza winowajcę, całkiem przypadkowo udaje mu się wykonać swój zamiar szybko i zręcznie.

Spełnia swój czyn i miesiąc mija, zanim następuje ostateczna katastrofa. Nikt go nie podejrzewa i nie może podejrzewać. I tu właśnie odsłania się cały psychologiczny mechanizm zbrodni. Przed mordercą stają pytania, na które nie może znaleźć odpowiedzi, uczucia, których w sobie nie podejrzewał i nie spodziewał się, dręczą jego serce. Boska prawda i prawo ziemskie bierze górę i bohater kończy tym, że sam musi złożyć na siebie doniesienie. Zdecydowany jest raczej zginąć na katordze, byle tylko znowu wejść pomiędzy ludzi.

Zadręczyło go uczucie odtrącenia i odepchnięcia od ludzkiej wspólnoty, którego doznał bezpośrednio po dokonaniu zbrodni. Prawda i natura ludzka zatriumfowały. Zbrodniarz sam postanawia ponieść karę, ażeby odkupić swój czyn...” (L. Grossman, „Dostojewski”, Warszawa 1968, s. 309-310)

Pierwowzorem Rodiona Raskolnikowa był Czistow, 27-letni raskolnik, czyli „odszczepieniec” (pochodzi od rosyjskiego wyrazu raskoł, czyli rozłam), członek ruchu religijno-społecznego, działającego w opozycji do cerkiewnych reform patriarchy Nikona. Dopuścił się on w styczniu 1865 roku zabójstwa toporem dwóch staruszek.

„Zbrodnia i kara” ukazała się najpierw jako powieści odcinkowa w prasie (1866), zaś rok później – gdy zyskała popularność - jako książka. Polscy odbiorcy sięgnęli po nią dopiero w 1888 roku.

„Zbrodnia i kara” – czas akcji

Wydarzenia powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” rozciągają się na przestrzeni dziewięciu i pół dni (począwszy od zastawienia zegarka u Alony, a skończywszy na przyznaniu się do winy na komisariacie), wyjątek stanowi Epilog.

Czas akcji właściwej to upalny lipiec 1865 roku. Mniej więcej pół roku wcześniej bohater wpadł na pomysł zamordowania lichwiarki, co wiadomo z lektury artykułu „O zbrodni”, opublikowanego na łamach „Słowa Periodycznego”. Wówczas Rodion Raskolnikow, jeszcze student prawa, wyraził swoje poparcie dla zbrodni w imię dobra ogółu:

„Przed pół rokiem, porzuciwszy uniwersytet, rzeczywiście napisałem artykuł (…)”.

Kolejną retrospektywną wzmianką jest wspomnienie, jak „jeszcze zimą” bohater otrzymał adres lichwiarki od znajomego studenta:

„Półtora miesiąca temu [przed morderstwem] przypomniał sobie ów adres”.

Po upływie kolejnych dwóch tygodni podjął decyzję o zabiciu kobiety. Impulsem do tego było podsłuchanie w knajpie rozmowy o korzyściach zabicia „bogatej jak Żyd” staruchy.

Gdy rozpoczyna się akcja właściwa powieści, Rodia od czterech tygodni skrupulatnie planował dokonanie morderstwa, analizując każdy możliwy scenariusz (jak się później okazało, nie przewidział wszystkiego).

„Zbrodnia i kara” – miejsce akcji

Akcja właściwa powieści „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego rozgrywa się w XIX-wiecznej stolicy Rosji, Petersburgu, w Epilogu zaś przenosi się na Syberię.

Wybranie miasta na tło wydarzeń było bardzo popularne w czasie ukazania się dzieła. Metropolia była osobnym bohaterem takich utworów epoki, jak „Ojciec Goriot” Honoriusza Balzaka (Paryż) czy „Ziemia Obiecana” Władysława Reymonta (Łódź).

Choć Petersburg jest osobnym bohaterem utworu, losy Raskolnikowa rozgrywają się także w przestrzeniach zamkniętych. Narrator oprowadza czytelnika po urągających podstawowym zasadom higieny wynajmowanych pokojach, przenosi go do dusznych, pozbawionych okien szynkowni i traktierni, a w finale odsłania prawdziwe realia syberyjskiej katorgi. Sonia w liście do Dunii dokładnie opisywała warunki panujące w więzieniu:
strona: - 1 - - 2 - - 3 -

Streszczenie „Zbrodni i kary”
Były student prawa, żyjący w biedzie i bez stałej pracy Rodion Romanowicz Raskolnikow od kilku tygodni skrupulatnie planował zabójstwo starej lichwiarki Alony Iwanownej. Uważał, że poprzez swój czyn poprawi los swojej rodziny oraz uwolni młodszą siostrę kobiety przed tyranizującą ją krewną. Poza tym boleśnie odczuwał niespraw... wiecej

„Zbrodnia i kara” – plan wydarzeń
1. Planowanie przez byłego studenta, Rodiona Raskolnikowa zabójstwa starego lichwiarki.
2. Poznanie wiecznie pijanego, bezrobotnego Marmieładowa.
3. Gorzka opowieść mężczyzny o losach jego ubogiej rodziny.
4. Otrzymanie przez bohatera listu od matki, informującego o trudnej sytuacji materialnej oraz o jej rychłym roz... wiecej

Jak rodzą się zbrodniarze? Omów temat odwołując się do „Zbrodni i kary” Dostojewskiego
Proces dojrzewania do świadomego popełnienia zbrodni widać dokładnie na przykładzie powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara”. Jej bohater Rodion Raskolnikow cierpiał z powodu biedy i ciężkiej sytuacji swojej rodziny. Było im tak ciężko, że jego siostra chciała nawet poślubić niekochanego mężczyznę, poniew... wiecej

Zbrodnia i kara - motywy literackie
Motyw snu w „Zbrodni i karze”
Motyw snu, występujący w powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” ukazuje pogłębiającą się depresję głównego bohatera, cierpiącego z powodu biedy swojej i najbliższej rodziny, braku pracy i perspektyw.

We śnie bohater przeniósł się do czasów, gdy miał siedem l... wiecej

Sonia Marmieładowa – charakterystyka, dzieje
Sonia – charakterystyka
Sonia, główna bohaterka powieści Fiodora Dostojewskiego "Zbrodnia i kara" tak naprawdę nazywała się Zofia Siemionowna Marmieładowa. Zdrobniałym imieniem zwracali się do niej członkowie rodziny i znajomi. Jej skromny charakter doskonale oddawał niewinny wygląd:

„Teraz była to dziewczyna... wiecej

Razumichin – charakterystyka
Pełne imię i nazwisko najbliższego przyjaciela głównego bohatera powieści "Zbrodnia i kara" Fiodora Dostojewskiego brzmiało Dymitr Prokoficz Razumichin.

Przedstawienie postaci następuje w jednym z pierwszych rozdziałów powieści, gdy Rodion Raskolnikow zaczął wspominać wiernego towarzysza z czasów studenckich:
<... wiecej

Dunia– charakterystyka
Awdotia Romanowna, nazywana przez rodzinę i przyjaciół zdrobniale Dunią, to młodsza siostra głównego bohatera powieści Fiodora Dostojewskiego "Zbrodnia i kara".

Szczegółowe przedstawienie postaci następuje w listach, pisanych przez matkę do Rodiona Raskolnikowa. Kobieta podkreślała kilka razy miłość dobrodusznej i... wiecej

Marmieładow – charakterystyka
Marmieładowa, jednego z drugoplanowych bohaterów powieści Fiodora Dostojewskiego "Zbrodnia i kara", poznajemy razem z Rodionem Raskolnikowem, gdy ten wszedł do jednej z szynkowni.

Z wyglądu mężczyzna przypominał emerytowanego urzędnika, na pierwszy rzut oka przekroczył pięćdziesiątkę, a na twarzy malowały się ślad... wiecej

Rodzina Marmieładowów w „Zbrodni i karze”
Opisana w powieści Fiodora Dostojewskiego rodzina Marmieładowów nie jest standardowym przykładem podstawowej komórki społecznej. Głową rodziny był dojrzały mężczyzna, którego uzależnienie od alkoholu spowodowało, że odpowiedzialność za dostarczanie jedzenia i opłaty za mieszkanie przejęła nastoletnia córka Sonia. Za namow�... wiecej

Katarzyna Iwanowna - charakterystyka
Katarzyna Iwanowna to druga żona Marmieładowa i matka Soni. Jej wygląd opisuje poniższy fragment:

„Była to straszliwie wychudzona kobieta, gibka, dosyć wysoka i zgrabna, ze ślicznymi jeszcze, ciemnoblond włosami i, w rzeczy samej, z ceglastymi wypiekami na twarzy. (…) Przykre wrażenie sprawiała ta suchotnicza,... wiecej

Obraz społeczeństwa rosyjskiego w „Zbrodni i karze”
W swojej powieści „Zbrodnia i kara” Fiodor Dostojewski sportretował rosyjskie społeczeństwo drugiej połowy XIX wieku, skupiając się przede wszystkich na najniższej warstwie społecznej.

Bohaterami ponadczasowego dzieła nie są piękni arystokraci czy przedsiębiorczy filantropi. Jest wręcz przeciwnie – ... wiecej

Obraz Petersburga w „Zbrodni i karze”
Obraz Petersburga w „Zbrodni i karze”
Petersburg w powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” został przedstawiony jako siedlisko biedaków (patologiczna rodzina Marmieładowów), pijaków (Marmieładow), prostytutek (Sonia), zbrodniarzy (Rodion), oszustów (lichwiarka).

Miasto poznajemy dzięki głównemu bo... wiecej

Jak bohaterowie Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego rozumieją pojęcie sumienia?
W powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” temat sumienia pojawia się w kontekście tytułowych pojęć.

Główny bohater, Rodion Raskolnikow morduje starą lichwiarkę i jej siostrę, która pojawia się przypadkowo na miejscu zbrodni. Mężczyzna przygotowywał się do zbrodni od kilku tygodni, pozornie wydawało s... wiecej

„Zbrodnia i kara” jako powieść o...
„Zbrodnia i kara” jako powieść o zmaganiu sumienia
„Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego to powieść o zmaganiu sumienia głównego bohatera, Rodiona Raskolnikowa. Nie jest to jednak widoczne na pierwszy rzut oka, ponieważ owo zmaganie dzieje się w podświadomości bohatera i wyraża w pogarszającym się stanie zdrowia i ... wiecej

Uniwersalizm i ponadczasowość „Zbrodni i kary”
Powieść Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” jest utworem uniwersalnym i ponadczasowym.

Podjęte przez pisarza tematy, takie jak nieuchronność konsekwencji zbrodni, szerzenie się patologii wśród najuboższej warstwy społecznej, niedorzeczność podziału ludzi na tych „niezwykłych” i „zwy... wiecej

Wartości, które decydują o sensie ludzkiego życia w oparciu o „Zbrodnię i karę”
Powieść „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego ukazuje, że w życiu najważniejsza jest rodzina. To dla niej główny bohater Rodiona Raskolnikow dopuścił się zbrodni, to dla niej Sonia wyszła zarabiać ciałem na ulicę, to dla niej Dunia chciała poślubić odpychającego Łużyna.

Tylko rodzina ma sens, dban... wiecej

Idea zmartwychwstania w „Zbrodni i karze”
Idea zmartwychwstania w powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” dotyczy mozolnej drogi głównego bohatera do odrodzenia się pod wpływem religii. Zostaje zapowiedziana przez Sonię, przypominającą przypowieść biblijną o wskrzeszeniu Łazarza, a zrealizowana w pełni w czasie pobytu w łagrze na Syberii, gdy miał n... wiecej

Wymiar religijny „Zbrodni i kary”
Religia w powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” pojawia się w kontekście przeciwstawienia poglądów ateistycznych z chrześcijańskimi.

Reprezentantami tych odmiennych idei jest para głównych bohaterów: wykluczający istnienie Boga Rodion Raskolnikow oraz wierząca w niego, mimo wszystko, Sonia. Prze... wiecej

Rola przypowieści o Łazarzu w „Zbrodni i karze”
Przypowieść o wskrzeszeniu Łazarza, przypomniana przez Sonię w powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kata”, pełni bardzo ważną rolę – jest zapowiedzią duchowej przemiany Raskolnikowa.

Wierząca w Boga Sonia czyta ten wersety XI rozdziału Ewangelii według św. Jana na prośbę Rodiona, który nie... wiecej

Idea „nadczłowieka” w „Zbrodni i karze”
Idea „nadczłowieka” w powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” realizuje się w postaci Rodiona Raskolnikowa, byłego studenta przekonanego o swojej niezwykłości, nieprzeciętnej inteligencji i prawie do mordowania jednostek szkodzących społeczeństwa.

Jego charakter idealnie oddają wypowied... wiecej

Wpływ Soni na przemianę wewnętrzną Raskolnikowa
Sonia, bohaterka powieści „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego, miała największy wpływ na duchową przemianę Rodiona Raskolnikowa. To właśnie jej pierwszej mężczyzna przyznał się do zamordowania dwóch osób, ją jedyną obdarzył zaufaniem.

Rola Soni nie skończyła się tylko na byciu bierną słuchaczk... wiecej

Rodion Raskolnikow – charakterystyka, dzieje, zbrodnia i przemiana
Rodion Raskolnikow – charakterystyka, dzieje, zbrodnia i przemiana
Rodion Raskolnikow – charakterystyka
Rodion Raskolnikow to główny bohater powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara”.

Opis jego wyglądu dostarczają już pierwsze karty powieści:

„(…) był niepospolicie przystojny,... wiecej

Jakie warunki zadecydowały, że zbrodnia została popełniona?
Popełnienie zbrodni w powieści Fiodora Dostojewskiego było uwarunkowane kilkoma czynnikami.

Główny bohater powieści i zarazem pomysłodawca i realizator zbrodni, Rodion Raskolnikow, był przekonany, że w społeczeństwie nie ma sprawiedliwości. Każdego dnia obserwował cierpienie i biedę mieszkańców Petersburga i szerz... wiecej

„Żaden cel, nawet najbardziej wzniosły nie może usprawiedliwiać zbrodni”. Udowodnij stwierdzenie na podstawie „Zbrodni i kary”
Zdanie „Żaden cel, nawet najbardziej wzniosły nie może usprawiedliwiać zbrodni” mogłoby stanowić podsumowanie powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara”.

Główny bohater dzieła, ubogi były student prawa dopuścił się najgorszego czynu: zamordował dwie kobiety. Były to działanie planowa... wiecej

Problematyka „Zbrodni i kary”
„Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego to powieść ponadczasowa, podejmująca uniwersalne problemy, aktualne tak samo z perspektywy społeczeństwa XIX-wiecznego, jak i tego współczesnego.

Rosyjski pisarz poruszył w swoim dziele wiele problemów. Po pierwsze, na przykładzie losów głównego bohatera, ubogiego s... wiecej

Mowa oskarżycielska, mowa obronna Rodiona Raskolnikowa
Mowa oskarżycielska przeciwko Rodionowi Raskolnikowi
Wysoki Sądzie, Ławo Przysięgłych, Panie Obrońco, Wszyscy Zebrani! Spotykamy się dziś, aby podsumować zarzuty przeciw oskarżonemu Rodionowi Raskolnikowi, człowiekowi, który z premedytacją pozbawił życia dwie niewinne osoby.

Na początku swojej mowy chciałbym... wiecej

„Zbrodnia i kara” – najważniejsze cytaty
• „Tonący chwyta się nawet brzytwy”;

„Im dalej w las, tym więcej drzew”;

„Ze stu królików nie da się złożyć jednego konia, ze stu podejrzeń nigdy się nie złoży jednego dowodu”;

• „Drobiazgi, drobiazgi są najważniejsze!... Bo te drobiazgi ... wiecej

Fiodor Dostojewski - biografia
Fiodor Dostojewski 1821 – 1881
Dostojewski zaliczamy jest do najważniejszych pisarzy literatury powszechnej. Urodzony na początku XIX wieku, był synem wojskowego lekarza, on sam też ukończył Wojskową Szkołę Inżynieryjną w Petersburgu, a następnie wstąpił do wojska. Jednak już rok później prosił o zwolnieni... wiecej

Zbrodnia i kara - streszczenie
Rodion Raskolnikow mieszkał w ubogiej dzielnicy Petersburga, w małym wynajętym mieszkaniu. Od dawna miał kłopoty finansowe – zalegał z opłatami za czynsz. Ratunkiem były dla niego usługi świadczone przez starą lichwiarkę - Alonę. Zastawiał u niej kolejno swoje rzeczy, by w ten sposób zdobyć pieniądze na ... wiecej

Artykuł "O zbrodni" - fascynacje światopoglądowe Raskolnikowa
Młody Raskolnikow zdawał się dzielić ludzi na dwie kategorie – zwykłych i niezwykłych. Ludzie zwykli, przeciętni, winni się podporządkować we wszystkim ludziom niezwykłym, ważniejszym od siebie, wobec siebie nadrzędnym. „klasa pierwsza, czyli materiał, to ogólnie biorąc ludzie z przyrodzenia zachowawczy, przykładni uleg... wiecej

Zbrodnia i kara - opracowanie
Zbrodnia i kara - geneza powieści
Jak twierdzą znawcy twórczości Dostojewksiego, zamiar stworzenia takiej powieści oraz postać głównego bohatera kreowała się w umyśle autora około piętnastu lat. Powoli badał psychikę ludzi, zwłaszcza w czasie pobytu w wiezieniu. Czytał również dzieła Puszkina, w których jeg... wiecej