Jesteś w:
Syzyfowe prace
Przez pryzmat osobistych doświadczeń Stefan Żeromski w „Syzyfowych pracach” przedstawia rzeczywistość szkolną w popowstaniowym okresie w zaborze rosyjskim. Dzieje Marcina Borowicza głównego bohatera powieści daje wielostronny obraz epoki. Fikcja literacka stała się w tej powieści konkretnym odzwierciedleniem zdarzeń i przeżyć ówczesnego pokolenia młodzieży. W konfrontacji z całą naszą widzą o tych latach, są „Syzyfowe prace” „literackim dokumentem” tej epoki.
Realia zaboru rosyjskiego ukazuje Żeromski w sposób niezwykle dokładny, z dokumentalną precyzją. Jednym z głównych problemów jakie porusza powieść jest rusyfikacja. Upadek powstania styczniowego spowodował ciężkie represje w stosunku do mieszkańców Królestwa, wzmógł się ucisk polityczny. Zniesiono komisje rządowe, władze centralne, zaprowadzono jedność zarządu Królestwa z Cesarstwem pod władzą ministerstw petersburskich. Wprowadzono język rosyjski jako język urzędowy. Wzmocniono cenzurę prasową, usunięto język polski z kolei, peronów i budynków stacyjnych. Atmosfera tych przemian znajduje odbicie w świecie przedstawionym powieści. Żeromski już na wstępie powieści ukazuje rusyfikację na wsi i bezwolne poddawanie się uczniów metodycznie prowadzonej akcji „odpolszczania”. Widzimy to na przykładzie ucznia Michcika, który z triumfem przyjmuje wiadomość, ze Marcin Borowicz nie potrafi czytać i mówić po rosyjsku. Z dumą prezentuje przed nowym kolegą swoje umiejętności. Scena ta ukazuje smutną prawdę o tym, że akcja rusyfikacyjna przynosi zamierzone efekty.
Obraz tępienia polskości uczącej się młodzieży przedstawił pisarz w opisie nauki Marcina Borowicza w gimnazjum klerykowskim. W atmosferę rosyjskiej szkoły średniej, w perfidne stosowanie systemu selekcji młodzieży zdającej do wstępnej klasy gimnazjum wprowadza scena rozmowy inspektora Sieldiewa, z jednym z ojców, do którego inspektor mówi: „język rosyjski to, w tym kraju nie jest językiem obcym, jak się panu wyrażać podoba…”. W tym zdaniu objawiła się ostrość charakteru ustaw carskich w stosunku do Królestwa w latach popowstaniowych.
Żeromski dokonuje także charakterystyki programu oświatowego zaborcy. Program ten zakładał pamięciowe opanowywanie całej wiedzy, która obejmowała tylko tę jej część dotyczącą Rosji. Program gimnazjum klasycznego w Królestwie przeciążał pamięć ucznia obowiązkiem bezbłędnego wyliczania członków rodziny carskiej, ogromną lekturą w zakresie literatury rosyjskiej, eliminacją literatury polskiej. Dokonujące się uwstecznienie programu dydaktyczno-wychowawczego zobrazował Żeromski przedstawiając przygotowywanie się Marcina do klasy wstępnej, bezmyślne wkuwanie terminów gramatycznych, z „Zakonu Bożego” tłoczenie w „pamięć wszystkiego, poczynając od nazwy rozdziału aż do ostatniego w nim słowa”. Geneza tych metod tkwiła w obawie zaborców przed samodzielności myślenia, przed narodowym i społecznym protestem ujarzmionych narodowości, uciskanych klas.
Przestrzeń szkolna staje się uniwersalnym obrazem społeczeństwa totalitarnego, w którym obowiązuje prawo silniejszego. Dzieci biedne o niskim pochodzeniu są wydrwiwane przez nauczycieli, nazywane „cymbałami”. Ukazane na przestrzeni kilku lat dzieje szkoły i zmiany w kadrze nauczycielskiej, odzwierciedlają również zmiany polityki carskiej. Losy Szrettera są symbolem losów całego społeczeństwa, zastraszonego i wylęknionego (nauczyciel nie pozwala mówić uczniom po polsku, notabene na lekcji tegoż języka, z obawy przed represjami Rosjan, którzy mogą skrzywdzić jego dzieci). Na przykładzie szkoły ukazany zostaje także proces intensyfikacji procesu rusyfikacji, obrazuje to sytuacja degradacji zawodowej nauczyciela, która następuje po powstaniu, po zmianie polityki rządowej caratu (nauczyciel łaciny pan Laim, przed powstaniem uczył w najlepszych klasach najbardziej elitarnych przedmiotów, obecnie uczy pierwszaków jedynie łaciny). Ale powieść Żeromskiego to nie tylko smutna diagnoza realiów zaborowej sytuacji, to także prezentacja budzenia się, mimo represji, polskości w duszy głównego bohatera i jego kolegów.
Obraz zaboru rosyjskiego na przykładzie „Syzyfowych prac”
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskimPrzez pryzmat osobistych doświadczeń Stefan Żeromski w „Syzyfowych pracach” przedstawia rzeczywistość szkolną w popowstaniowym okresie w zaborze rosyjskim. Dzieje Marcina Borowicza głównego bohatera powieści daje wielostronny obraz epoki. Fikcja literacka stała się w tej powieści konkretnym odzwierciedleniem zdarzeń i przeżyć ówczesnego pokolenia młodzieży. W konfrontacji z całą naszą widzą o tych latach, są „Syzyfowe prace” „literackim dokumentem” tej epoki.
Realia zaboru rosyjskiego ukazuje Żeromski w sposób niezwykle dokładny, z dokumentalną precyzją. Jednym z głównych problemów jakie porusza powieść jest rusyfikacja. Upadek powstania styczniowego spowodował ciężkie represje w stosunku do mieszkańców Królestwa, wzmógł się ucisk polityczny. Zniesiono komisje rządowe, władze centralne, zaprowadzono jedność zarządu Królestwa z Cesarstwem pod władzą ministerstw petersburskich. Wprowadzono język rosyjski jako język urzędowy. Wzmocniono cenzurę prasową, usunięto język polski z kolei, peronów i budynków stacyjnych. Atmosfera tych przemian znajduje odbicie w świecie przedstawionym powieści. Żeromski już na wstępie powieści ukazuje rusyfikację na wsi i bezwolne poddawanie się uczniów metodycznie prowadzonej akcji „odpolszczania”. Widzimy to na przykładzie ucznia Michcika, który z triumfem przyjmuje wiadomość, ze Marcin Borowicz nie potrafi czytać i mówić po rosyjsku. Z dumą prezentuje przed nowym kolegą swoje umiejętności. Scena ta ukazuje smutną prawdę o tym, że akcja rusyfikacyjna przynosi zamierzone efekty.
Obraz tępienia polskości uczącej się młodzieży przedstawił pisarz w opisie nauki Marcina Borowicza w gimnazjum klerykowskim. W atmosferę rosyjskiej szkoły średniej, w perfidne stosowanie systemu selekcji młodzieży zdającej do wstępnej klasy gimnazjum wprowadza scena rozmowy inspektora Sieldiewa, z jednym z ojców, do którego inspektor mówi: „język rosyjski to, w tym kraju nie jest językiem obcym, jak się panu wyrażać podoba…”. W tym zdaniu objawiła się ostrość charakteru ustaw carskich w stosunku do Królestwa w latach popowstaniowych.
Żeromski dokonuje także charakterystyki programu oświatowego zaborcy. Program ten zakładał pamięciowe opanowywanie całej wiedzy, która obejmowała tylko tę jej część dotyczącą Rosji. Program gimnazjum klasycznego w Królestwie przeciążał pamięć ucznia obowiązkiem bezbłędnego wyliczania członków rodziny carskiej, ogromną lekturą w zakresie literatury rosyjskiej, eliminacją literatury polskiej. Dokonujące się uwstecznienie programu dydaktyczno-wychowawczego zobrazował Żeromski przedstawiając przygotowywanie się Marcina do klasy wstępnej, bezmyślne wkuwanie terminów gramatycznych, z „Zakonu Bożego” tłoczenie w „pamięć wszystkiego, poczynając od nazwy rozdziału aż do ostatniego w nim słowa”. Geneza tych metod tkwiła w obawie zaborców przed samodzielności myślenia, przed narodowym i społecznym protestem ujarzmionych narodowości, uciskanych klas.
Przestrzeń szkolna staje się uniwersalnym obrazem społeczeństwa totalitarnego, w którym obowiązuje prawo silniejszego. Dzieci biedne o niskim pochodzeniu są wydrwiwane przez nauczycieli, nazywane „cymbałami”. Ukazane na przestrzeni kilku lat dzieje szkoły i zmiany w kadrze nauczycielskiej, odzwierciedlają również zmiany polityki carskiej. Losy Szrettera są symbolem losów całego społeczeństwa, zastraszonego i wylęknionego (nauczyciel nie pozwala mówić uczniom po polsku, notabene na lekcji tegoż języka, z obawy przed represjami Rosjan, którzy mogą skrzywdzić jego dzieci). Na przykładzie szkoły ukazany zostaje także proces intensyfikacji procesu rusyfikacji, obrazuje to sytuacja degradacji zawodowej nauczyciela, która następuje po powstaniu, po zmianie polityki rządowej caratu (nauczyciel łaciny pan Laim, przed powstaniem uczył w najlepszych klasach najbardziej elitarnych przedmiotów, obecnie uczy pierwszaków jedynie łaciny). Ale powieść Żeromskiego to nie tylko smutna diagnoza realiów zaborowej sytuacji, to także prezentacja budzenia się, mimo represji, polskości w duszy głównego bohatera i jego kolegów.