Jesteś w: Syzyfowe prace

Syzyfowe prace - opracowanie, problematyka

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Wiadomości wstępne


Pierwsza powieść Stefana Żeromskiego „Syzyfowe prace” wydrukowana została pierwotnie w czasopiśmie „Nowa Reforma” w 1897 roku pod pseudonimem Maurycy Zych. W 1909 roku ukazała się ona na terenie zaboru rosyjskiego pod tytułem „Andrzej Radek, czyli Syzyfowe prace”.

„Jedna z pierwszych powieści Żeromskiego „Syzyfowe prace”, poświęcona jest opisowi stosunków szkolnych, edukacji rosyjskiej w Królestwie. Powieść ogromnej wartości: powieść – dokument, dzieło sztuki, przy czym obie te właściwości przenikają się w sposób nierozerwalny. Materiał historyczny faktów i spostrzeżeń przetopiony został w formę przeżyć już nie osobistych, lecz zbiorowych” – tak na temat utworu pisał W. Jampolski.

„Syzyfowe prace” – interpretacja tytułu


Tytuł powieści, nawiązuje do mitologicznej historii Syzyfa. Syzyf to mitologiczny król Koryntu. Bogowie lubili jego towarzystwo i zapraszali go na swoje uczty, skąd Syzyf zawsze podkradał trochę nektaru i ambrozji dla siebie i swych przyjaciół. Opowiadał też na ziemi plotki zasłyszane u bogów, jednak przymykali na to oko. Gdy jednak zdradził tajemnicę Zeusa, został skazany na śmierć. Podstępem uwięził Tanatosa, dlatego ludzie przestali umierać. Za swą zuchwałość został ukarany wieczną i bezużyteczną pracą. Miał za zadanie wtoczyć na górę wielki głaz, który jednak przed wierzchołkiem zawsze wymykał mu się z rąk i staczał na dół.

We frazeologii syzyfowa praca oznacza pracę bezowocną, nie przynoszącą efektów. Tytuł powieści Żeromskiego można rozumieć dwojako: jako oznakę uporu, wytrwałości młodzieży – marnowanej w bezdusznej, poddanej rusyfikacji szkole, bez wsparcia starszego pokolenia, które jest nastawione ugodowo do zaborcy, lub jako daremność szkolnych wysiłków rusyfikacyjnych. Drugie ze stanowisk, podkreśla bezowocność wysiłków rusyfikatorskich szkoły carskiej. Pierwsza interpretacja, za którą opowiada się jeden z autorów opracowania, Artur Hutnikiewicz, zakłada odwołanie się do tragizmu pracy Syzyfa, który niezłomnie i wytrwale wciąż na nowo zmaga się ze swym losem. Zmagania polskiej młodzieży z potężną machiną caratu mają więc w sobie z wielkości, tragizmu i uporu pracy mitologicznego bohatera. Świadczy o tym ukazanie historii porażek, załamań, zwątpień obok aktów oporu, a także zakończenie, które do szczęśliwych nie należy. Tematem utworu jest obraz przemian polskiej młodzieży w walce z rusyfikacją i jej dojrzewanie – społeczne oraz narodowe.

Czas i miejsce akcji Syzyfowych prac


Akcja powieści rozgrywa się głównie w Owczarach i Klerykowie. Występują opisy Gawronek, rodzinnej wsi Marcina Borowicza, który na początku powieści opuszcza te strony, ale potem wraca do domu na wakacje. Ponadto przedstawiona zostaje sytuacja innych miejscowości polskich, z którymi związane są losy Andrzeja Radka. Tu m.in. Pajęczyn Dolny, Pyrzogłowy. Żeromski skupia się na ukazaniu prowincji, mniejszych miast i osiedli. Wszystkie miejsca, zobrazowane w powieści, mają swoje pierwowzory w postaci rodzinnych stron autora książki, np. Owczary to Psary z dzieciństwa Żeromskiego, Kleryków natomiast bazuje na wizerunku Kielc z czasów młodości pisarza. Interesujące są zwłaszcza wzmianki o osiedlach, do których nawet księża boją się przedzierać. Są to wioseczki zaszyte w głuchych lasach, rządzące się odwiecznymi chłopskimi prawami. Tam, nawet pod koniec XIX wieku, panuje analfabetyzm, zacofanie i zupełnie inne zwyczaje niż w większych miejscowościach, podległych politycznym rozgrywkom (m.in. rusyfikacji).

Czas akcji obejmuje lata 1872-1881. Powieść rozpoczyna się z datą oddania Marcina Borowicza na rok nauki przygotowawczej do szkółki w Owczarach. Potem Marcin uczy się rok w klasie wstępnej gimnazjum, aż wreszcie, po ośmiu klasach, bohater kończy szkołę egzaminem maturalnym. W ostatnim rozdziale powieści Marcin ma zatem 17 lat.

Tło historyczne „Syzyfowych prac”


W „syzyfowych pracach” przedstawił Żeromski losy polskiej młodzieży pod zaborem rosyjskim i walkę z rusyfikacją na tle ówczesnych dziejów Polski. Powieść cechuje duża doza autobiografizmu, dlatego warstwa historyczna odpowiada rzeczywistym wydarzeniom.
strona:   - 1 -  - 2 - 



  Dowiedz się więcej