Jesteś w: Syzyfowe prace

Syzyfowe prace - motywy literackie

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim



W gimnazjum w Klerykowie większość pedagogów to Rosjanie lub zruszczeni Polacy. Lekcje języka polskiego są tam nieobowiązkowe. Prowadzi je nudny, zastraszony przez władze placówki profesor Sztetter. Tłumaczono na nich na język rosyjski polskie utwory kiepskiej jakości. Sztetter to światły człowiek, który niegdyś miał wyższe ideały i aspiracje. Pisywał do gazet i przez wiele lat tłumaczył poezje ulubionego poety Shelleya, które chciał wydać pewnego dnia anonimowo. Praca w gimnazjum jest dla niego koniecznym obowiązkiem, dzięki któremu może utrzymać liczną rodzinę i jedynie troska o dzieci sprawia, że nadal utrzymuje się na stanowisku. W czasie swoich wykładów nie mówi po polsku i niechętnie poprawia błędy. Uczniowie nie okazują mu szacunku, a władze szkolne traktują go pobłażliwie, przez co czuje się jak intruz. Dzięki Bernardowi Zygierowi Sztetter przeżywa wspaniałe chwile i ma swoją wymarzoną lekcję języka polskiego.

Odkąd nowym dyrektorem klerykowskiego gimnazjum został Kriestiobriodnikow, inspektorem Zabielskij, a nauczycielami Rosjanin Pietrow (od łaciny), Mieszoczkin (pomocnik gospodarzy klasowych) i Kostriulew (nauczyciel historii) proces rusyfikacji pogłębił się. Polscy pedagodzy, którzy pozostali w szkole, nie odzywali się do uczniów poza murami, by wspierać języka polskiego. Uczniowie czuli się coraz bardziej osaczeni przez pedagogów. Pobyt w szkole stał się więzieniem. Dyrektor i inspektor chcieli odpolszczyć chłopców. Nowi pedagodzy poprzez zaprzyjaźnianie się z chłopcami i życzliwe podsuwanie im rosyjskich książek, pragnęli przeciągnąć ich na swoją stronę. Nieświadomym ważności ówczesnego momentu dziejowego chłopcom wmawiano, że Polska jest krajem zakłamanym, złym, zaściankowym, niezdolnym do autonomiczności. Nazwiska i dzieła takich twórców, jak Mickiewicz, Słowacki czy Norwid były zakazane, przedmioty ścisłe prowadzone powierzchownie, ponieważ rozwijały samodzielne myślenie i wyobraźnię.

Wyjątkiem wśród nauczycieli w powieści Żeromskiego jest Antoni Paluszkiewicz – nauczyciel dwóch młodych paniczów w Pajęczynie Dolnym. Mieszkał w dobudowanej do dworu baszcie, skąd o każdej porze dnia i nocy słychać było pokasływanie, od czego wzięło się jego przezwisko – „Kawka”. Wyszydzany przez uczniów i całą wieś, nie zwracał na to najmniejszej uwagi, patrząc na ludzi z łagodnym, pobłażliwym uśmiechem. Przez wiele lat chorował na postępujące suchoty. „Kawka” niegdyś był studentem, z czego był dumny. Wygłaszał wolnościowe poglądy wśród okolicznej szlachty i księży, którzy w ogóle go nie rozumieli. Wierzył w postęp i kult wiedzy. Szczególną sympatią i zainteresowaniem obdarzył małego Jędrka Radka. W ciągu kilku miesięcy nauczył chłopca czytać i pisać, a później postanowił umieścić go w progimnazjum. Był osobą, której Andrzej Radek zawdzięczał swoją przyszłość. To właśnie „Kawka” zakrzewił w Jędrku pragnienie wiedzy, a jego rady wyznaczyły dalszą drogę chłopca.

Motyw miłości w „Syzyfowych pracach”


Motyw miłości wyeksponowany został w „Syzyfowych pracach” niejako na marginesie ukazywanych wydarzeń. Nie jest to wątek główny, jednak postać Anny Stogowskiej, w której zakochuje się Marcin Borowicz dopełnia utwór i czyni go bardziej autentycznym. Mimo, że jest epizodyczny uważany jest za jeden z najlepszych realizacji motywu miłości w literaturze polskiej.

Pod koniec gimnazjum Marcin Borowicz zakochuje się w jednej z uczennic klasy siódmej gimnazjum żeńskiego – Annie Stogowskiej, którą przezywają „Birutą”. Ich uczucie zostało ukazane bardzo powściągliwie i z dystansu. Oddaje w pełni pełną wstydliwość pierwszych młodzieńczych uczuć. Zakochany Borowicz, mimo ze musi przygotowywać się do egzaminów, nie może przestać myśleć o dziewczynie. Nie może spotkać się z nią osobiście, ponieważ obarczona licznymi obowiązkami dziewczyna nie bywa u koleżanek. Chłopak, oglądając ją z daleka podziwia jej urodę, ale także niezłomny charakter. Dziewczyna zaś unika go i otwarcie twierdzi, że nigdy nie wyjdzie za mąż.
strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 - 



  Dowiedz się więcej