Jesteś w: Biblia

Księga Koheleta – opracowanie

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

Księga Koheleta czyli Eklezjastesa jest jedną z ksiąg tworzących kanon Starego Testamentu. Posiada ona formę traktatu filozoficznego, w którym autor porusza kwestie egzystencjalne nurtujące ludzkość od jej zarania, a mianowicie pyta o sens istnienia oraz o to, jak być szczęśliwym. Skutkiem rozważań, które jednak nie przynoszą żadnej odpowiedzi, staje się gorzkie stwierdzenie, że wszystko jest marnością. W pełni zawiera się ono w słynnym cytacie: „vanitas vanitatum et omnia vanitas” pochodzącym z księgi Koheletowej, którą zainteresowanie było na tyle żywe, by powstał motyw marności (vanitas) obecny w różnorodnych przedstawieniach, m. in. literackich i malarskich, dotyczących przemijalności natury świata i ludzkiego życia.

Kohelet był mędrcem, który w swym życiu pochylał się nad zagadnieniami filozoficznymi i moralnymi, poszukiwał sensu życia. Nie posługiwał się formą naukowego traktatu, a fikcją literacką. Nazwa „Kohelet” jest określeniem funkcji autora – „przemawiającego na zebraniu”. Księga najprawdopodobniej powstała pod koniec III lub na początku II wieku p. n. e.Autor skupia się nad celem ludzkiej egzystencji i wartością jaką jest szczęście. Stwierdzenie, że „wszystko jest marnością” pojawia się w tekście wielokrotnie. Człowiek bezskutecznie dąży do szczęścia – nie przynoszą go bogactwo, rozkosz i mądrość. Kohelet przekonuje, że w życiu należy zachować umiar, nie daje odpowiedzi co spotka człowieka po śmierci, jednak wierzy w boski sąd. Podkreśla fakt ludzkiego przemijania i powtarzalności („nic nowego pod słońcem”), od których człowiek nie może uciec, jedynie Bóg zna sens i tajemnice.

Mimo że w każdej niemal epoce można było odnaleźć obszary wykorzystujące topikę wanitatywną, to popularność myśli Koheletowej ściśle uzależniona była od tendencji panujących w danym okresie. Związki motywu „vanitas” z epoką widać chociażby w średniowieczu, baroku czy Młodej Polsce, które to epoki ideologicznie spokrewnione były z myślą Eklezjastesa ze względu na panujący w nich pesymizm poznawczy oraz zwrot ku wierze i metafizyce. O zainteresowaniu się motywem marności w kulturze na przestrzeni wieków świadczy m. in. literatura, czego postaram się dowieść na przykładzie wybranych przez siebie utworów pochodzących z różnych okresów.

„Vanitas vanitatum”, czyli „marność nad marnościami i wszystko marność” to poczucie kruchości życia wobec wielkości świata, również wskazanie, że koniec człowieka jest nieunikniony. Słowa „vanitas vanitatum” pochodzą z pierwszych zdań biblijnej Księgi Koheleta czyli Eklezjastesa. Jest to jedna z ksiąg tworzących kanon Starego Testamentu. Posiada formę traktatu filozoficznego, w którym autor porusza kwestie egzystencjalne nurtujące ludzkość od jej zarania, a mianowicie pyta o sens istnienia oraz o to, jak być szczęśliwym. Skutkiem rozważań, które jednak nie przynoszą żadnej odpowiedzi, staje się gorzkie stwierdzenie, że wszystko jest marnością. W pełni zawiera się ono w słynnym cytacie: „vanitas vanitatum et omnia vanitas”.

Autor księgi twierdzi, że ludzka egzystencja to „gonienie za wiatrem”. Za bezsensowne trzeba uważać wysiłki zmierzające do osiągnięcia trwałego szczęścia. Nie przynoszą go ani bogactwa i słowa, ani nieograniczone używanie rozkoszy, ani mądrość. Ostatecznie spotyka wszystkich ten sam los – śmierć. Motyw marności pojawia się już w „Księdze Rodzaju”, kiedy to Bóg przemawia do Adama i Ewy tymi oto słowy: „Prochem jesteś i w proch się obrócisz”. Słowa te obrazują ulotność egzystencji, która jest we wszechświecie chwilą niezauważalną.



  Dowiedz się więcej