Jesteś w:
Kordian
Po klęsce powstania listopadowego koncepcja polskich dramatów romantycznych przeszła metamorfozę. Zmieniła się ich tematyka, koncepcja głównego bohatera, ale zmienił się także sposób wyrazu.
Przede wszystkim trzeba podkreślić, że „Kordian” porusza tematykę narodową. Było to związane z klęską polskiego zrywu narodowego i cechą charakteryzującą całą polską literaturę romantyczną po 1830 roku. Klęska powstańców wstrząsnęła całym narodem, a swoje odzwierciedlenie znalazła także w literaturze. Poszczególni autorzy (Słowacki, Mickiewicz, Krasiński) przedstawiali swoją wizję sensu polskich dziejów, pragnęli wytłumaczyć przyczyny tragicznej sytuacji Polski na tle europejskiej historii.
Wyjątkowa jest także kreacja głównego bohatera. Kordian, podobnie jak inni romantyczni bohaterowie, to jednostka wybitna, która mierzy się ze światem, przeznaczeniem swego narodu, ale i samym sobą. Główny bohater dramatu Słowackiego to indywidualista, wyrastający ponad innych. Czuje się wyobcowany, niezrozumiany, a przez to samotny. Podejmuje jednostkowy bunt przeciwko złu świata i tragicznej sytuacji swego kraju. Nawet wbrew głosom większości i boskim nakazom decyduje się dokonać zbrodni – zabić cara. Kieruje się szlachetnymi pobudkami: patriotyzmem i umiłowaniem innych ludzi. Gotowy jest do poświęceń, a nawet oddania własnego życia w imię dobra ojczyzny i jej obywateli, czuje się za nich odpowiedzialny. Mimo ogromnej determinacji wciąż jednak przezywa wewnętrzne rozdarcie.
Słowacki zrywa z zasadą jedności czasu, miejsca i akcji, którą reprezentował dramat klasyczny. Akcja rozciąga się przez wiele lat (31 XII 1799 – V 1829), zaś w dramacie antycznym musiała zamknąć się w 24 godzinach. Brak także jednego miejsca wydarzeń, ponieważ poszczególne akty rozgrywają się m. in. przy chacie Twardowskiego, na wsi, w kilku krajach europejskich, a także w Warszawie. Brak także jedności akcji, w treść wplótł autor wiele dygresji, miesza się tu także sfera ziemska i pozaziemska (występowanie diabłów, Szatana, Strachu i Imaginacji).
Kompozycja dramatu jest otwarta, o czym przede wszystkim świadczy ostatnia scena utworu – czytelnik nie jest pewien, czy główny bohater przeżyje, czy też zginie zastrzelony przez pluton egzekucyjny. W „Kordianie” nie jest zachowany także ciąg przyczynowo-skutkowy. W porównaniu z dramatem klasycznym, w którym każda przyczyna miała swój skutek, przez co zachowana była przejrzystość, w dramacie romantycznym występują sceny przypadkowe, niepowiązane z poprzedzającymi je scenami czy też następującymi po nich. Często w kolejnych scenach nie występują ci sami bohaterowie. Akcja jest fragmentaryczna, a poszczególne sceny nie mają często wyraźnego początku i końca, zaś epizody nabierają często ważne znaczenie.
Dramat romantyczny cechuje także wprowadzenie do świata przedstawionego fantastyki. Obok realistycznych postaci w „Kordianie” występuje cały szereg postaci pozaziemskich, między innymi w „Przygotowaniu” pojawiają się diabły, czarownica, Mefistofel czy Archanioł. Główny bohater walczy też z własnymi urojeniami – w scenie piątej (akt III) mierzy się ze Strachem i Imaginacją, zaś w kolejnej objawia mu się pod postacią Doktora Szatan.
Wśród innych cech dramatu romantycznego, jakie obserwujemy w „Kordianie” na uwagę zasługują nastrojowość utworu (sceny w mrocznych wnętrzach, nastrój grozy), występowanie scen zbiorowych (w klasycznym dramacie na scenie mogły pojawiać się jednocześnie tylko trzy osoby). Utwór Słowackiego poprzez złamanie trzech jedności, występowanie takich scen, jak chociażby skok głównego bohatera przez piramidę ustawioną z bagnetów jest asceniczny (trudno wystawić go na deskach teatru). Oprócz tego dramat cechuje synkretyzm rodzajowy i gatunkowy – występują fragmenty charakterystyczne dla epiki (opowiadania Grzegorza), liryki (monolog Kordiana na Mont Blanc) oraz dramatu (główna konstrukcja utworu, dialogowość, brak narratora).
„Kordian” jako dramat romantyczny
Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskimPo klęsce powstania listopadowego koncepcja polskich dramatów romantycznych przeszła metamorfozę. Zmieniła się ich tematyka, koncepcja głównego bohatera, ale zmienił się także sposób wyrazu.
Przede wszystkim trzeba podkreślić, że „Kordian” porusza tematykę narodową. Było to związane z klęską polskiego zrywu narodowego i cechą charakteryzującą całą polską literaturę romantyczną po 1830 roku. Klęska powstańców wstrząsnęła całym narodem, a swoje odzwierciedlenie znalazła także w literaturze. Poszczególni autorzy (Słowacki, Mickiewicz, Krasiński) przedstawiali swoją wizję sensu polskich dziejów, pragnęli wytłumaczyć przyczyny tragicznej sytuacji Polski na tle europejskiej historii.
Wyjątkowa jest także kreacja głównego bohatera. Kordian, podobnie jak inni romantyczni bohaterowie, to jednostka wybitna, która mierzy się ze światem, przeznaczeniem swego narodu, ale i samym sobą. Główny bohater dramatu Słowackiego to indywidualista, wyrastający ponad innych. Czuje się wyobcowany, niezrozumiany, a przez to samotny. Podejmuje jednostkowy bunt przeciwko złu świata i tragicznej sytuacji swego kraju. Nawet wbrew głosom większości i boskim nakazom decyduje się dokonać zbrodni – zabić cara. Kieruje się szlachetnymi pobudkami: patriotyzmem i umiłowaniem innych ludzi. Gotowy jest do poświęceń, a nawet oddania własnego życia w imię dobra ojczyzny i jej obywateli, czuje się za nich odpowiedzialny. Mimo ogromnej determinacji wciąż jednak przezywa wewnętrzne rozdarcie.
Słowacki zrywa z zasadą jedności czasu, miejsca i akcji, którą reprezentował dramat klasyczny. Akcja rozciąga się przez wiele lat (31 XII 1799 – V 1829), zaś w dramacie antycznym musiała zamknąć się w 24 godzinach. Brak także jednego miejsca wydarzeń, ponieważ poszczególne akty rozgrywają się m. in. przy chacie Twardowskiego, na wsi, w kilku krajach europejskich, a także w Warszawie. Brak także jedności akcji, w treść wplótł autor wiele dygresji, miesza się tu także sfera ziemska i pozaziemska (występowanie diabłów, Szatana, Strachu i Imaginacji).
Kompozycja dramatu jest otwarta, o czym przede wszystkim świadczy ostatnia scena utworu – czytelnik nie jest pewien, czy główny bohater przeżyje, czy też zginie zastrzelony przez pluton egzekucyjny. W „Kordianie” nie jest zachowany także ciąg przyczynowo-skutkowy. W porównaniu z dramatem klasycznym, w którym każda przyczyna miała swój skutek, przez co zachowana była przejrzystość, w dramacie romantycznym występują sceny przypadkowe, niepowiązane z poprzedzającymi je scenami czy też następującymi po nich. Często w kolejnych scenach nie występują ci sami bohaterowie. Akcja jest fragmentaryczna, a poszczególne sceny nie mają często wyraźnego początku i końca, zaś epizody nabierają często ważne znaczenie.
Dramat romantyczny cechuje także wprowadzenie do świata przedstawionego fantastyki. Obok realistycznych postaci w „Kordianie” występuje cały szereg postaci pozaziemskich, między innymi w „Przygotowaniu” pojawiają się diabły, czarownica, Mefistofel czy Archanioł. Główny bohater walczy też z własnymi urojeniami – w scenie piątej (akt III) mierzy się ze Strachem i Imaginacją, zaś w kolejnej objawia mu się pod postacią Doktora Szatan.
Wśród innych cech dramatu romantycznego, jakie obserwujemy w „Kordianie” na uwagę zasługują nastrojowość utworu (sceny w mrocznych wnętrzach, nastrój grozy), występowanie scen zbiorowych (w klasycznym dramacie na scenie mogły pojawiać się jednocześnie tylko trzy osoby). Utwór Słowackiego poprzez złamanie trzech jedności, występowanie takich scen, jak chociażby skok głównego bohatera przez piramidę ustawioną z bagnetów jest asceniczny (trudno wystawić go na deskach teatru). Oprócz tego dramat cechuje synkretyzm rodzajowy i gatunkowy – występują fragmenty charakterystyczne dla epiki (opowiadania Grzegorza), liryki (monolog Kordiana na Mont Blanc) oraz dramatu (główna konstrukcja utworu, dialogowość, brak narratora).