Jesteś w: Syzyfowe prace

„Syzyfowe prace” jako powieść o dorastaniu

Autor: Karolina Marlęga     Serwis chroniony prawem autorskim

„Syzyfowe prace”, to powieść o dorastaniu , o niepokojach światopoglądowych młodości, o rodzeniu się buntu narodowego i świadomości społecznej w młodym pokoleniu, ukazanych na realistycznym tle życia szkoły w zaborze rosyjskim. Dorastania nie można zawęzić jedynie do naturalnego wzrostu człowieka, ale odnieść także należy do dorastania do polskości. W utworze garstka młodzieży musiała stanąć naprzeciw całego systemu represji i działań rusyfikacyjnych zaborcy i określić swój stosunek do spraw narodowych. Wielu z nich uległo, ich charaktery zostały złamana, jednak pozostała część sprostała próbie, nie pozwoliła sobą manipulować i zachowała narodową tożsamość.

Dorastanie możemy obserwować przede wszystkim na przykładzie głównego bohatera. Marcin Borowicz to szlachecki syn, wywodzący się z patriotycznej rodziny. Od najmłodszych lat na jego kształtowanie wpływ miała zrusyfikowana szkoła. Zarówno w Owczarach, jak i w Klerykowie podlegał ciągłej indoktrynacji. Oprócz nauczycieli wpływ na niego mieli także zrusyfikowani koledzy. Nie dziwi więc fakt, że Borowicz „zaprzyjaźnia” się z Zabielskim, uczęszcza na rosyjskie przedstawienia, czyta teksty szkalujące Polskę, tchórzy podczas wystąpienia Waleckeigo na lekcji historii. Na jego postawę wpływa ogólny marazm i przychylne nastawienie pedagogów nagradzających lojalność. Oddalony od domu, nie ma skąd czerpać prawdziwej wiedzy o Polsce i polskiej tradycji. O zmianie postawy Borowicza przesądzi dopiero lekcja języka polskiego i wysłuchanie „Reduty Ordona”. Odtąd zaangażuje się on po stronie patriotów.

Inną drogę dorastania przechodzi Andrzej Radek. Urodził się jako syn fornala, tylko dzięki zaangażowaniu nauczyciela Antoniego Paluszkiewicza podejmuje naukę i trafia dzięki wytrwałości do klerykowskiego gimnazjum. Mimo że jest wyśmiewany stara się sprostać nauce i zarobieniu na swe utrzymanie (jako korepetytor). Na stancji u Płoniewiczów odkrywa zapomniane książki ukazujące prawdziwe dzieje Polski. Gdy powstaje koło młodzieży patriotycznej Radek użycza jego członkom zakazanych oficjalnie lektur.

Wspomniane przykłady, a także opis świadomości innych młodych bohaterów powieści oddają obraz polskiej młodzieży z II połowy XIX wieku. Jest ona zagubiona, poszukuje własnych dróg, często popełnia błędy i ulega wszechobecnej rusyfikacji. Jednak silne jednostki, takie jak Zygier potrafią przeciwstawić się duchowemu zniewoleniu i wybrać inną drogę rozwoju – patriotyczną. Dzięki zawieranym przyjaźniom, zaufaniu i wspólnemu kształceniu młodzież dojrzewa do polskości.



  Dowiedz się więcej